Công tác chỉ đạo, triển khai thực hiện nhiệm vụ

Ngay từ đầu năm, BHXH Việt Nam đã ban hành Kế hoạch theo dõi tình hình thi hành pháp luật trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN năm 2024 (Kế hoạch số 502/KH-BHXH ngày 29/02/2024); theo đó, BHXH Việt Nam chú trọng tổ chức triển khai thực hiện đồng bộ, toàn diện các quy định tại Nghị định số 59/2012/NĐ-CP và Nghị định số 32/2020/NĐ-CP; phối hợp với Bộ Tư pháp, các Bộ, ngành liên quan đánh giá tình hình thi hành pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN để kịp thời phát hiện những vướng mắc, bất cập, hạn chế trong việc thi hành pháp luật, đồng thời, đề xuất, kiến nghị các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật và hoàn thiện hệ thống pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN. Trên cơ sở kế hoạch của BHXH Việt Nam, 63/63 BHXH tỉnh, thành phố đã xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện và báo cáo định kỳ về tình hình theo dõi thi hành pháp luật tại địa phương.

Liên quan tình hình kiểm tra tình hình thi hành pháp luật: Năm 2024, BHXH Việt Nam đã thực hiện kiểm tra công tác theo dõi tình hình thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính tại 07 BHXH tỉnh, thành phố: Cao Bằng, Thái Nguyên, Nam Định, Phú Yên, Quảng Ngãi, Tây Ninh, Vĩnh Long. Qua kiểm tra cho thấy, về cơ bản, việc triển khai thực hiện công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính của BHXH các tỉnh, thành phố năm 2024 đã đạt những kết quả nhất định, đã thực hiện theo đúng quy định của pháp luật, kịp thời phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm hành chính về đóng BHXH, BHYT, BHTN. Sau kiểm tra, BHXH Việt Nam đã ban hành kết luận kiểm tra và thông báo kết quả việc xử lý kết quả theo dõi thực hiện Kết luận kiểm tra đúng quy định.

Bảo đảm các điều kiện cho thi hành pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN

Để bảo đảm các điều kiện cho thi hành pháp luật, BHXH Việt Nam luôn kịp thời tổ chức các Hội nghị tập huấn nghiệp vụ, tập huấn, phổ biến các văn bản quy phạm pháp luật mới có liên quan đến BHXH, BHYT, BHTN nhằm triển khai thống nhất từ Trung ương đến địa phương.

Bên cạnh đó, đa dạng hình thức trong công tác phổ biến pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN với nhiều hình thức đa dạng (Tổ chức hội nghị trực tiếp/trực tuyến về phổ biến, giáo dục pháp luật; Chủ trì hoặc phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan; Thường xuyên đăng tải văn bản quy phạm pháp luật; cập nhật kịp thời các văn bản hướng dẫn nghiệp vụ mới của Ngành; các chuyên mục tư vấn, hỏi đáp về chính sách BHXH, BHYT, BHTN trên Cổng Thông tin điện tử của Ngành và của BHXH các tỉnh, thành phố; Phối hợp với các cơ quan truyền thông đại chúng của Trung ương và địa phương đăng tải các tin, bài, phóng sự, chuyên mục, phối hợp với Ủy ban nhân dân xã phường để phổ biến, giáo dục pháp luật qua loa phát thanh; Lồng ghép việc phổ biến, giáo dục pháp luật trong các hội nghị, các cuộc họp giao ban đầu giờ, họp chi bộ, họp cơ quan, sinh hoạt chi bộ, sinh hoạt của đoàn viên Công đoàn và Đoàn thanh niên; Chuyển tài liệu, các văn bản quy phạm pháp luật qua Hệ thống quản lý văn bản và điều hành của Ngành (E-office), chuyển qua hộp thư điện tử của cá nhân; Phát tờ rơi, tờ gấp tuyên truyền về chế độ chính sách BHXH, BHYT, BHTN; treo băng rol, pano, áp phích…).

Do vậy, 100 % công chức, viên chức của Ngành BHXH Việt Nam đã được quán triệt, phổ biến các văn bản pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN, góp phần nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật. Đây là cơ sở và điều kiện thuận lợi cho việc thi hành pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN.

Tình hình tuân thủ pháp luật BHXH, BHYT, BHTN

Thứ nhất, liên quan tình hình tuân thủ pháp luật của cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền, theo số liệu thống kê cho thấy: Tổng số đơn khiếu nại, tố cáo, kiến nghị phản ánh thuộc thẩm quyền, đủ điều kiện thụ lý: 2.540 đơn (khiếu nại: 53 đơn; tố cáo: 15 đơn; kiến nghị phản ánh: 2.472 đơn). Đã giải quyết: (1) 51/53 đơn khiếu nại, đạt tỷ lệ 96,2%; trong đó: Số vụ việc giải quyết bằng Quyết định hành chính: 29 vụ việc; Số việc rút đơn thông qua giải thích, thuyết phục: 22 vụ việc; (2) 14/15 đơn tố cáo, đạt tỷ lệ 93,3%; trong đó, số vụ việc giải quyết lần đầu: 10 vụ việc, vụ việc rút toàn bộ nội dung tố cáo: 04 vụ việc; (3) 2.446/2.472 đơn kiến nghị phản ánh, đạt tỷ lệ 98,9%.

Thứ hai, về tình hình tuân thủ của các tổ chức, cá nhân

(i) Tình hình khiếu nại, tố cáo, khởi kiện của các nhân, tổ chức đối với các hành vi, quyết định hành chính, quyết định về BHXH của cơ quan BHXH: Từ ngày 01/10/2023 đến ngày 30/9/2024, toàn ngành BHXH Việt Nam phát sinh 09 bản án/quyết định của Tòa án về vụ án hành chính liên quan đến việc khởi kiện các quyết định giải quyết chế độ BHXH và cấp thẻ BHYT cho người tham gia BHXH, BHYT. Trong đó: 05 bản án đã có hiệu lực pháp luật; 04 bản án chưa có hiệu lực pháp luật do đang giải quyết theo thủ tục phúc thẩm.

Việc khởi kiện các quyết định giải quyết chế độ cho người tham gia BHXH chủ yếu liên quan đến những vấn đề phức tạp như việc xem xét cộng nối thời gian công tác liên tục có tính hưởng chế độ BHXH đối với cán bộ, công chức, người lao động làm việc trong khu vực nhà nước trước ngày 01/01/1995. Cơ quan BHXH luôn quán triệt, chấp hành nghiêm bản án, quyết định của Tòa án, bảo đảm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan quy định tại Nghị định số 71/2016/NĐ-CP; BHXH Việt Nam thường xuyên theo dõi, kiểm tra, đôn đốc và hướng dẫn BHXH tỉnh trong việc thi hành bản án, quyết định của Tòa án theo quy định của pháp luật.

(ii) Tình hình vi phạm pháp luật BHXH, BHYT, BHTN của các tổ chức, cá nhân Năm 2024, toàn Ngành đã thực hiện thanh tra chuyên ngành tại 6.812 đơn vị, kiểm tra tại 7.201 đơn vị, thanh tra, kiểm tra liên ngành tại 3.312 đơn vị. Kết quả:

Sau thanh tra, kiểm tra về đóng BHXH, BHYT, BHTN, các đơn vị đã nộp tiền khắc phục là: 1.870.963.49 triệu đồng (bằng 52,5 % tổng số tiền phải nộp do vi phạm ). Cơ quan BHXH đã ban hành và gửi hồ sơ đề nghị cơ quan có thẩm quyền ban hành: 1.968 quyết định xử phạt vi phạm hành chính với số tiền xử phạt phải nộp ngân sách nhà nước là 70.251,71 triệu đồng.

Sau kiểm tra công tác giải quyết, chi trả các chế độ BHXH, BHTN, BHYT đã yêu cầu thu hồi số tiền: 11.316,82 triệu đồng do hưởng chế độ BHXH không đúng quy định; kiến nghị thu hồi về quỹ BHTN số tiền: 879,15 triệu đồng do hưởng trợ cấp thất nghiệp không đúng quy định; yêu cầu thu hồi về quỹ BHYT số tiền: 169.092,17 triệu đồng do chi phí khám, chữa bệnh BHYT không đúng quy định.

Mặc dù đã đạt được nhiều kết quả tích cực, ngành BHXH Việt Nam vẫn gặp phải một số khó khăn, như nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của một số đơn vị sử dụng lao động còn hạn chế, hoặc một số người dân cố tình khiếu nại, tố cáo dù đã có bản án phúc thẩm. Bên cạnh đó, việc truy thu BHXH, BHYT, BHTN đối với lao động chưa tham gia hoặc đóng thiếu gặp khó khăn khi người lao động đã nghỉ việc. Ngoài ra, một số quy định pháp lý vẫn chưa hoàn toàn phù hợp với thực tiễn thi hành.

Có thể nói, thông qua việc theo dõi tình hình thi hành pháp luật, BHXH Việt Nam đã kịp thời nắm bắt các khó khăn phát sinh và từ đó ban hành các văn bản hướng dẫn, tháo gỡ vướng mắc. Đây là cơ sở quan trọng giúp cải thiện hiệu quả thi hành pháp luật và bảo vệ quyền lợi của người lao động, đồng thời góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN./.