Luật Bảo hiểm xã hội số 41/2024/QH15 (Luật BHXH năm 2024) có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025) và Nghị định số 158/2025/NĐ-CP ngày 25/6/2025 của Chính phủ đã quy định cụ thể về nội dung này.

Ảnh minh họa - nguồn internet

Nguyên tắc chung: Theo Luật BHXH 2024, mức đóng BHXH bắt buộc được tính trên cơ sở tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc.

Về tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc, Luật BHXH 2024 và Nghị định 158/2025/NĐ-CP đã phân loại rõ ràng cách xác định cho từng nhóm đối tượng, tùy thuộc vào chế độ tiền lương mà họ đang áp dụng như sau:

Đối với người lao động thực hiện chế độ tiền lương do nhà nước quy định: Tiền lương làm căn cứ đóng BHXH là tiền lương tháng theo chức vụ, chức danh, ngạch, bậc, cấp bậc quân hàm. Kèm theo đó là các khoản phụ cấp chức vụ, phụ cấp thâm niên vượt khung, phụ cấp thâm niên nghề, hệ số chênh lệch bảo lưu lương (nếu có).

Ví dụ: Cán bộ, công chức, viên chức. Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân và viên chức quốc phòng, công nhân công an, người làm công tác khác trong tổ chức cơ yếu.

Đối với người lao động thực hiện chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định (đây là nhóm đối tượng phổ biến nhất trong khu vực doanh nghiệp) thì tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bao gồm:

Mức lương theo công việc hoặc chức danh: Đây là mức lương tính theo thời gian (theo tháng) của công việc hoặc chức danh, được xây dựng theo thang lương, bảng lương do người sử dụng lao động thiết lập theo quy định tại Điều 93 của Bộ luật Lao động và được thỏa thuận trong hợp đồng lao động.

Các khoản phụ cấp lương: Những khoản này nhằm bù đắp các yếu tố về điều kiện lao động, tính chất phức tạp của công việc, điều kiện sinh hoạt, mức độ thu hút lao động mà mức lương chưa được tính đến hoặc chưa đầy đủ. Các khoản phụ cấp này cũng phải được thỏa thuận trong hợp đồng lao động.

Các khoản bổ sung khác: Đây là các khoản có thể xác định được mức tiền cụ thể cùng với mức lương, được thỏa thuận trong hợp đồng lao động và trả thường xuyên, ổn định trong mỗi kỳ trả lương.

Đối với các nhóm đối tượng đặc thù khác:

- Hạ sĩ quan, binh sĩ quân đội nhân dân; hạ sĩ quan, chiến sĩ nghĩa vụ công an nhân dân; học viên quân đội, công an, cơ yếu đang theo học được hưởng sinh hoạt phí; Dân quân thường trực; Người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố (điểm đ, e và k khoản 1 Điều 2 Luật BHXH năm 2024): Tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc do Chính phủ quy định. Cụ thể, đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, thôn, tổ dân phố, tiền lương làm căn cứ đóng là mức phụ cấp hàng tháng của người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, thôn, tổ dân phố thấp hơn hoặc bằng tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc thấp nhất.

- Người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng; Vợ hoặc chồng không hưởng lương từ ngân sách nhà nước được cử đi công tác nhiệm kỳ; Chủ hộ kinh doanh; Người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn nhà nước, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật; thành viên Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc, Giám đốc, thành viên Ban kiểm soát hoặc kiểm soát viên và các chức danh quản lý khác được bầu của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã có hưởng tiền lương (điểm g, h, m và n khoản 1 Điều 2 Luật BHXH năm 2024): Các đối tượng này được lựa chọn tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc. Tuy nhiên, mức lựa chọn thấp nhất phải bằng mức tham chiếu và cao nhất bằng 20 lần mức tham chiếu tại thời điểm đóng. Sau ít nhất 12 tháng đóng theo tiền lương đã lựa chọn, người lao động có thể lựa chọn lại tiền lương làm căn cứ đóng BHXH. Đối với người lao động đi làm việc ở nước ngoài, tiền lương làm căn cứ đóng là tiền lương ghi trong hợp đồng đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài hoặc mức quy đổi tương đương theo quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về tỷ giá hối đoái so với đồng tiền Việt Nam theo ngoại tệ ở nước ngoài.

- Người lao động làm việc không trọn thời gian (điểm l khoản 1 Điều 2): Nếu có tiền lương trong tháng bằng hoặc cao hơn tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc thấp nhất thì phải đóng BHXH.

Mức sàn và mức trần tiền lương làm căn cứ đóng BHXH

- Tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc thấp nhất bằng mức tham chiếu.

- Tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc cao nhất bằng 20 lần mức tham chiếu tại thời điểm đóng.

Mức tham chiếu: là mức tiền do Chính phủ quyết định, dùng để tính mức đóng, mức hưởng một số chế độ BHXH. Mức này sẽ được điều chỉnh trên cơ sở mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng, tăng trưởng kinh tế, và phải phù hợp với khả năng của ngân sách nhà nước và quỹ BHXH. Hiện nay khi chưa bãi bỏ mức lương cơ sở, mức tham chiếu quy định tại Luật BHXH bằng mức lương cơ sở. Sau khi mức lương cơ sở bị bãi bỏ, mức tham chiếu sẽ không thấp hơn mức lương cơ sở đó./.