Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ phát biểu tại phiên họp.

Thông tin về tình hình triển khai hoạt động hội nhập kinh tế quốc tế năm 2017, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải, Tổng Thư ký Ban Chỉ đạo cho biết tới nay, Việt Nam đã phê chuẩn 10 hiệp định thương mại tự do (FTA) song phương và đa phương với các đối tác trong khu vực và trên thế giới, bao gồm: Khu vực Thương mại tự do ASEAN (AFTA) và 5 FTA ASEAN + 1 (Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Australia, New Zealand); 4 FTA song phương giữa Việt Nam với Nhật Bản (VJEPA), với Hàn Quốc (VKFTA), với Chile (VCFTA) và với Liên minh kinh tế Á-Âu (VN- EAEU).

Việt Nam cũng đã cơ bản kết thúc đàm phán FTA với EU, cùng ASEAN ký FTA với Hồng Kông vào tháng 11/2017. Bên cạnh đó, Việt Nam đang tiếp tục đàm phán Hiệp định Đối tác toàn diện khu vực (RCEP), Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP gồm 11 nước), các hiệp định song phương với Israel, Cuba, Thổ Nhĩ Kỳ.

Như vậy, có khoảng 60 nền kinh tế đã và đang đàm phán các FTA với Việt Nam, bao gồm các đối tác thương mại chủ chốt nắm giữ khoảng 90% kim ngạch thương mại của Việt Nam.

Việc thực thi các FTA đã góp phần tích cực cho sự phát triển kinh tế, mở rộng thị trường xuất khẩu, giúp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị, mạng lưới sản xuất toàn cầu; chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng tích cực; cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh; tranh thủ vốn đầu tư, công nghệ, tri thức, kinh nghiệm quản lý; tạo thêm nhiều việc làm...

“Nếu thực hiện đồng bộ và khai thác hiệu quả các FTA, đồng thời tích cực chuẩn bị cho việc thực thi hiệu quả, Việt Nam có cơ hội đón nhận và tận dụng hiệu quả các lợi ích từ các FTA”, ông Đỗ Thắng Hải nói.

Các ý kiến tại phiên họp cho rằng, thông thường, ưu đãi mà Việt Nam được hưởng với tư cách nước đang phát triển chỉ là một khoảng thời gian ân hạn 5 đến 10 năm tùy từng mặt hàng. Đó là cơ hội để Việt Nam tận dụng cải cách nâng cao năng lực. Năm 2018 là một thời điểm quan trọng trong lộ trình thực thi các cam kết hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam. Bên cạnh việc đàm phán các hiệp định mới, công tác điều phối để thực thi hiệu quả các hiệp định đã ký kết có ý nghĩa hết sức quan trọng.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Quốc Doanh cho biết, năm 2018, Bộ này đặt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản 40 tỷ USD. Bộ đã đề ra các giải pháp và lên chương trình hành động cụ thể để tháo gỡ khó khăn, thoát được thẻ vàng của EU đối với mặt hàng hải sản xuất khẩu của Việt Nam. Giải pháp đầu tiên đã thực hiện là Luật Thủy sản được thông qua, trong đó có các tiêu chí đáp ứng yêu cầu của EU và Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về khắc phục thẻ vàng đối với mặt hàng thủy sản của Việt Nam.

Ngoài lãnh đạo các bộ, ngành là thành viên Ban Chỉ đạo, còn có đại diện của nhiều Hiệp hội ngành hàng trong cả nước cũng được Trưởng Ban Chỉ đạo mời tới tham dự phiên họp.

Ông Lê Bá Ngọc, Phó Chủ tịch Hiệp hội Xuất khẩu hàng Thủ công Mỹ nghệ Việt Nam (VIETCRAFT) cho biết, hàng hóa xuất khẩu hợp chuẩn là vấn đề rất đáng quan tâm và cần sự giúp đỡ, hỗ trợ từ Nhà nước để khi thực hiện hợp chuẩn, tăng cường năng lực xuất khẩu, một doanh nghiệp phải chi phí tối thiểu 10.000 USD nhưng việc này cũng chỉ duy trì thời gian ngắn, sau một năm phải đánh giá lại.

Cũng theo ông Ngọc, bí quyết để nâng cao năng lực cạnh tranh nằm ở vấn đề thiết kế sáng tạo. Kinh nghiệm của 44 quốc gia trên thế giới là đầu tư vào trung tâm thiết kế sản phẩm quốc gia. Chính phủ, các ngành hàng cần cân nhắc hình thành trung tâm thiết kế sáng tạo sản phẩm quốc gia; xây dựng và phát triển thương hiệu ngành cho từng hiệp hội…

Đại diện Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản (VASEP) thì đề nghị Chính phủ “tiếp tục, không dừng lại” các cải cách, cải thiện môi trường kinh doanh, thủ tục hành chính, giảm phiền hà cho doanh nghiệp. “Chỉ thị số 20 của Thủ tướng Chính phủ yêu cầu không thanh tra, kiểm tra quá 1 lần/năm với mỗi doanh nghiệp vẫn bị các cơ quan không tuân thủ. Doanh nghiệp chúng tôi phải giơ Chỉ thị 20 ra thì người ta mới dừng lại”, vị đại diện VASEP kể.

Theo Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, năm 2017, kinh tế, xã hội đạt được thành công toàn diện, vượt bậc với nhiều mốc có ý nghĩa. Mặc dù là năm không ký kết các FTA nào nhưng năm 2017 đánh dấu thành công của APEC- sự kiện giao thương, đầu tư lớn hàng đầu thế giới, đạt “kỷ lục” về giao thương xuất, nhập khẩu với kim ngạch 425 tỷ USD. Riêng kim ngạch xuất nhập khẩu nông sản đã hơn 36 tỷ USD. Môi trường kinh doanh, cạnh tranh quốc gia tăng bậc, 10 nhóm hàng có kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD. Kết quả này chủ yếu do các doanh nghiệp, ngành hàng mang lại, trong đó vai trò của Ban Chỉ đạo khá rõ.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho rằng Nghị quyết 01/NQ-CP nêu rõ năm 2018 là năm bản lề cho phát triển kinh tế, xã hội cho cả giai đoạn, yêu cầu đẩy mạnh hội nhập quốc tế, lấy hội nhập kinh tế quốc tế là trọng tâm.

“Năm nay phải có bước chuyển biến mạnh mẽ, căn bản trong hội nhập kinh tế về đàm phán, ký kết, hoàn thiện khung khổ pháp lý, chuẩn bị thực thi, hiện thực hóa các kết quả đàm phán, tránh tình trạng kết quả tốt mà thực thi yếu”, Trưởng Ban chỉ đạo yêu cầu.

Phó Thủ tướng đề nghị các thành viên Ban Chỉ đạo tăng cường nghiên cứu, đánh giá, tham mưu cho Đảng, Nhà nước về hội nhập kinh tế quốc tế. Ban Chỉ đạo phối hợp với Bộ Công Thương, các bộ, ngành triển khai tăng cường thực hiện khai thác hiệu quả các hiệp định FTA có hiệu lực, đưa ra phương án ký các hiệp định mới, báo cáo kịp thời thay đổi chính sách của đối tác, phản ứng của các thị trường nước ngoài để có cảnh báo sớm tới các doanh nghiệp; chủ trì phối hợp với các cơ quan nước ngoài xây dựng, hợp tác, tiếp nhận hỗ trợ kỹ thuật, nâng cao khả năng hội nhập của Việt Nam; nghiên cứu đề xuất áp dụng các chính sách bảo hộ thương mại phù hợp…

Phó Thủ tướng cũng giao các bộ, ngành, các địa phương đánh giá tác động của hội nhập kinh tế tới ngành, địa phương mình và báo cáo Chương trình hành động về hội nhập kinh tế quốc tế trong quý I/2018.