Dự thảo gồm 9 chương, quy định từ những nội dung chung, phân loại - quản lý rủi ro, phát triển hạ tầng, ứng dụng trong kinh tế - xã hội, đến đạo đức, nhân lực, hợp tác quốc tế, thanh tra - xử lý vi phạm và tổ chức thi hành.

7 nguyên tắc phát triển và sử dụng AI

Theo dự thảo, mọi hoạt động liên quan đến hệ thống trí tuệ nhân tạo phải tuân thủ 7 nguyên tắc cơ bản:

1- Lấy con người làm trung tâm: AI phải phục vụ, hỗ trợ con người, không thay thế trong các quyết định trọng yếu, luôn chịu sự giám sát và trách nhiệm của con người.

2- Bảo đảm an toàn, công bằng, minh bạch: Hệ thống AI phải vận hành an toàn, tin cậy, bảo mật, có khả năng giải trình và xác định rõ trách nhiệm pháp lý khi xảy ra thiệt hại.

3- Tự chủ và hội nhập: Chủ động phát triển năng lực, công nghệ, dữ liệu, hạ tầng trong nước; đồng thời hài hòa với nguyên tắc và thông lệ quốc tế.

4- Phát triển bao trùm, bền vững: Gắn AI với phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm công bằng, cơ hội cho mọi người dân, bảo vệ môi trường và bản sắc văn hóa dân tộc.

5- Hài hòa trong chính sách: Bảo đảm cân bằng giữa phát triển, quản lý và bảo vệ lợi ích cộng đồng.

6- Quản lý dựa trên rủi ro: Biện pháp quản lý được áp dụng tương ứng với mức độ rủi ro của hệ thống AI.

7- Thúc đẩy đổi mới sáng tạo: Tạo môi trường pháp lý an toàn, thuận lợi cho nghiên cứu, khởi nghiệp và thương mại hóa các sản phẩm, dịch vụ AI.

Phân loại AI theo 4 cấp độ rủi ro

Dự thảo phân loại hệ thống trí tuệ nhân tạo theo 4 cấp độ rủi ro, áp dụng các biện pháp quản lý tương ứng:

Rủi ro không chấp nhận được: Hệ thống AI gây tổn hại đến an ninh quốc gia, quyền con người hoặc giá trị xã hội – bị cấm tuyệt đối.

Rủi ro cao: Hệ thống có khả năng ảnh hưởng lớn đến tính mạng, sức khỏe, an ninh, trật tự, quyền con người và lợi ích công cộng.

Rủi ro trung bình: Hệ thống có tương tác trực tiếp với con người hoặc tạo nội dung mà người dùng cần biết đó là sản phẩm của AI.

Rủi ro thấp: Các hệ thống AI còn lại, ít hoặc không gây rủi ro đáng kể.

Các hệ thống AI bị nghiêm cấm

Dự thảo luật nghiêm cấm nghiên cứu, phát triển, triển khai hoặc sử dụng hệ thống AI trong các trường hợp sau:

Thao túng nhận thức, hành vi của con người một cách có chủ đích nhằm làm mất khả năng tự chủ, ra quyết định, dẫn đến hoặc có khả năng dẫn đến tổn hại về thể chất hoặc tinh thần. Lợi dụng các điểm yếu của một nhóm người cụ thể liên quan đến tuổi tác, khuyết tật hoặc hoàn cảnh kinh tế, xã hội để tác động đến hành vi của họ. 

Chấm điểm tín nhiệm xã hội đối với cá nhân trên phạm vi rộng bởi cơ quan nhà nước, dẫn đến sự đối xử bất lợi hoặc không công bằng trong các bối cảnh xã hội không liên quan. 

Sử dụng hệ thống nhận dạng sinh trắc học từ xa theo thời gian thực tại các địa điểm công cộng cho mục đích thực thi pháp luật, trừ các trường hợp đặc biệt do luật chuyên ngành quy định nhằm phòng, chống tội phạm nghiêm trọng và phải được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép theo một trình tự đặc biệt.

Xây dựng hoặc khai thác cơ sở dữ liệu nhận dạng khuôn mặt quy mô lớn thông qua việc thu thập hình ảnh một cách tràn lan, không có chủ đích từ internet hoặc camera giám sát. Sử dụng hệ thống nhận diện cảm xúc tại nơi làm việc và các cơ sở giáo dục, trừ trường hợp luật chuyên ngành cho phép vì lý do y tế hoặc an toàn với các điều kiện nghiêm ngặt.

Sản xuất hoặc phổ biến nội dung giả mạo và các nội dung khác do trí tuệ nhân tạo tạo ra có khả năng gây nguy hại nghiêm trọng đến trật tự, an toàn xã hội, an ninh quốc gia. 

Phát triển hoặc sử dụng hệ thống trí tuệ nhân tạo nhằm chống phá Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Các trường hợp khác do Chính phủ quy định sau khi có ý kiến của các cơ quan liên quan và thực hiện tham vấn công khai.

Bộ Khoa học và Công nghệ đang lấy ý kiến đối với dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo trên Cổng thông tin điện tử của Bộ, nhằm hoàn thiện khung pháp lý, bảo đảm AI phát triển an toàn, phục vụ lợi ích quốc gia và con người./.