PGS.TS Phan Lê Thu Hằng, Giám đốc Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng và phát triển hệ thống y tế tuyến cơ sở (Bộ Y tế) - Ảnh: VGP

Mở rộng phạm vi y tế cơ sở

Ban Bí thư vừa ban hành Chỉ thị số 25-CT/TW về tiếp tục củng cố, hoàn thiện, nâng cao chất lượng hoạt động của y tế cơ sở trong tình hình mới.

Chia sẻ với báo chí, PGS.TS Phan Lê Thu Hằng, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch tài chính kiêm Giám đốc Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng và phát triển hệ thống y tế tuyến cơ sở (Bộ Y tế) đã chỉ ra những điểm mới quan trọng của Chỉ thị 25/CT-TW.

Thứ nhất, Chỉ thị xác định rõ những ưu tiên trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác y tế cơ sở, theo đó nhấn mạnh sự cần thiết phải: Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, hệ thống chính trị về vai trò, vị trí, tầm quan trọng của y tế cơ sở.

Tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát chính quyền, cơ quan chuyên môn đối với công tác y tế cơ sở; người đứng đầu các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, ngành y tế phải nêu cao trách nhiệm đối với hoạt động của y tế cơ sở thuộc phạm vi phụ trách.

Điểm mới này xuất phát từ xu hướng quốc tế (nhấn mạnh yếu tố cam kết chính trị với công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu), cũng như kinh nghiệm thực tế tại nước ta.

Thứ hai, Chỉ thị nhấn mạnh trách nhiệm phối hợp của các cơ quan, tổ chức trong xây dựng, triển khai thực hiện chủ trương, chính sách, pháp luật về y tế cơ sở. 

Điểm mới này phản ánh tầm nhìn mới có tính chất toàn cầu đối với hoạt động chăm sóc sức khỏe ban đầu, đó là các chính sách và hành động liên ngành, nhằm giải quyết các yếu tố nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe, được xem là có vai trò cực kỳ quan trọng.

Thứ ba, phạm vi của y tế cơ sở được mở rộng hơn. Các đơn vị được giao thực hiện nhiệm vụ y tế cơ sở, bao gồm y tế thôn, bản; trạm y tế xã, phường, thị trấn; trung tâm y tế cấp huyện; y tế trường học, y tế cơ quan, nông, lâm trường, doanh nghiệp và y tế khu công nghiệp, khu công nghệ cao, khu chế xuất. 

Đặc biệt, y tế tư nhân, tổ chức, cá nhân được khuyến khích tham gia cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khoẻ ban đầu, y tế dự phòng và kết nối với y tế cơ sở trong quản lý sức khoẻ cá nhân.

Điểm mới này giúp tạo không gian để giải phóng các tiềm năng của xã hội hướng tới phục vụ mục tiêu duy trì, nâng cao sức khỏe cũng như chăm sóc sức khỏe ở cấp độ cơ bản.

Thống nhất mô hình tổ chức, quản lý trung tâm y tế cấp huyện

Thứ tư, Chỉ thị nhấn mạnh yêu cầu thống nhất mô hình tổ chức, quản lý đối với trung tâm y tế cấp huyện theo hướng chịu sự quản lý toàn diện của UBND cấp huyện. 

Đồng thời, khuyến khích sự linh hoạt của mạng lưới y tế cơ sở để đáp ứng tối ưu nhu cầu thực tế, như các tỉnh, thành phố có mật độ dân cư cao sắp xếp trạm y tế theo quy mô dân số, không nhất thiết theo địa giới hành chính. 

Các khu công nghiệp, khu công nghệ cao, khu chế xuất căn cứ quy mô lao động, điều kiện thực tiễn và nhu cầu để thành lập cơ sở y tế phù hợp.

Thứ năm, Chỉ thị nhấn mạnh yêu cầu cần tăng cường đầu tư cho y tế cơ sở và việc đầu tư cho y tế cơ sở phải gắn với đổi mới cơ chế tài chính và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính. 

Điểm mới này được xem định hướng quan trọng để giải quyết đồng thời hai thách thức liên quan tới tài chính y tế cho y tế cơ sở, đó là đảm bảo nền tảng tài chính bền vững cho hoạt động y tế cơ sở và tối ưu hóa hiệu quả sử dụng nguồn lực cho chăm sóc sức khỏe ban đầu.

Đổi mới chính sách tiền lương, công tác cán bộ: Giải pháp cốt lõi để nâng cao chất lượng nhân lực y tế cơ sở

Thứ sáu, Chỉ thị nhấn mạnh yêu cầu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực y tế cơ sở, đồng thời xác định những nhóm giải pháp cốt lõi để thực hiện nhiệm vụ này (chính sách đào tạo nhân lực; chính sách tiền lương, phụ cấp, chế độ đãi ngộ; chính sách thu hút nhân lực có trình độ chuyên môn giỏi làm việc, gắn bó lâu dài tại y tế cơ sở; chinh sách luân phiên, luân chuyển, điều động nhân lực y tế để hỗ trợ thường xuyên cho y tế cơ sở).

Thứ bảy, Chỉ thị nhấn mạnh yêu cầu đổi mới phương thức hoạt động của y tế cơ sở theo hướng chú trọng phòng bệnh, nâng cao sức khỏe, sàng lọc phát hiện sớm bệnh tật. 

Đẩy mạnh quản lý và điều trị các bệnh không lây nhiễm, bệnh mạn tính, chăm sóc dài hạn tại y tế cơ sở; thực hiện quản lý sức khoẻ người dân tại gia đình và cộng đồng. 

Bên cạnh đó, một số nội dung ưu tiên cũng được xác định rõ như phát triển mô hình bác sĩ gia đình, thiết lập hệ thống chuyển tuyến chuyên môn linh hoạt, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số.

Điểm mới này phản ánh ưu tiên chuyển đổi phương thức chăm sóc sức khỏe, chuyển đổi mô hình cung ứng dịch vụ y tế cơ bản, cũng như sự tương tác giữa mạng lưới y tế cơ sở với cộng đồng dân cư và các thành tố khác của hệ thống y tế.

Chỉ thị số 25-CT/TW tạo tiền đề thuận lợi cho y tế cơ sở phát huy được vai trò người gác cổng trong chăm sóc sức khoẻ ban đầu cho nhân dân - Ảnh: VGP

Đổi mới cơ chế tài chính cho y tế cơ sở

Về đổi mới cơ chế tài chính cho y tế cơ sở, bà Phan Lê Thu Hằng cho biết, cơ chế này được thực hiện dựa trên những định hướng chính gồm: Nhấn mạnh vai trò chủ đạo của Nhà nước trong việc đảm bảo nguồn lực tài chính cho y tế cơ sở, y tế dự phòng.

Kết hợp linh hoạt các công cụ tài chính y tế (giá dịch vụ, danh mục dịch vụ y tế được quỹ bảo hiểm y tế chi trả, phương thức chi trả…), nhằm tạo động lực khuyến khích việc cung ứng các dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu; cải thiện hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính cho y tế cơ sở.

Cụ thể, đổi mới phương thức phân bổ ngân sách theo hướng Nhà nước giữ vai trò chủ đạo, tăng chi cho y tế cơ sở dựa trên kết quả hoạt động và điều kiện thực tiễn; áp dụng phương thức Nhà nước đặt hàng, giao nhiệm vụ cho y tế cơ sở thực hiện các gói dịch vụ y tế cơ bản; chi trả theo hướng khuyến khích cung ứng các dịch vụ chăm sóc sức khoẻ ban đầu, quản lý sức khoẻ dân cư tại cộng đồng.

Tăng cường nguồn lực cho y tế dự phòng, sàng lọc và phát hiện bệnh sớm. Hoàn thiện giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh BHYT theo hướng tính đúng, tính đủ, xác định rõ chính sách phúc lợi, chính sách an sinh trong giá dịch vụ y tế.

Nghiên cứu tiếp tục tăng mức đóng BHYT theo lộ trình phù hợp với ngân sách nhà nước, khả năng chi trả của nhân dân; từng bước mở rộng danh mục dịch vụ thuộc phạm vi của y tế cơ sở do quỹ BHYT chi trả phù hợp với mức đóng.

Tạo tiền đề thuận lợi cho y tế cơ sở

Bà Phan Lê Thu Hằng cũng khẳng định, Chỉ thị số 25-CT/TW tạo tiền đề thuận lợi cho y tế cơ sở phát huy được vai trò người gác cổng trong chăm sóc sức khoẻ ban đầu cho nhân dân.

Những nội dung mới trong Chỉ thị 25-CT/TW của Ban Bí thư tiếp tục củng cố, hoàn thiện, nâng cao chất lượng hoạt động của y tế cơ sở trong tình hình mới, với những định hướng ưu tiên mới đã được xác định (cam kết chính trị, chính sách và hành động liên ngành, bộ máy tổ chức, phương thức hoạt động, chiến lược đầu tư, chiến lược phát triển nhân lực…), đồng thời dựa trên những chuyển đổi rất quan trọng.

Cụ thể, về xác định ưu tiên: Đối với công tác chăm sóc sức khỏe, chăm sóc sức khỏe ban đầu, y tế cơ sở cần được coi là ưu tiên hàng đầu. Đây vừa là ưu tiên dài hạn vừa là ưu tiên bức thiết cần giải quyết ngay.

Về phương thức chăm sóc sức khỏe: Chuyển từ trọng tâm giải quyết bệnh tật sang chăm sóc sức khỏe toàn diện, lồng ghép và liên tục suốt đời, chú trọng giải quyết các vấn đề nguy cơ ảnh hưởng tới sức khỏe.

Về đầu tư cho y tế cơ sở: Chuyển từ quan niệm trước đây coi đầu tư cho chăm sóc sức khỏe ban đầu không đòi hỏi nhiều kinh phí sang quan điểm coi đầu tư cho chăm sóc sức khỏe ban đầu đòi hỏi kinh phí đầu tư tương xứng, nhưng là phương thức đầu tư mang lại hiệu quả cao nhất tới sức khỏe người dân.

Cách tiếp cận mang tính hệ thống: Không chỉ chú trọng các yếu tố nội tại của mạng lưới y tế cơ sở, mà cần chú ý sự cân bằng tổng thể của hệ thống y tế cũng như sự tương tác của hệ thống y tế với những ngành, lĩnh vực khác và với cộng đồng.

"Tất cả sẽ tạo ra tầm nhìn chiến lược cũng như tạo ra xung lực mới cho củng cố, hoàn thiện, nâng cao chất lượng hoạt động của y tế cơ sở trong tình hình mới, qua đó giúp mạng lưới y tế cơ sở tối ưu hóa cấu trúc và hoạt động chức năng, trong đó có chức năng rất quan trọng là người gác cổng của hệ thống y tế", PGS.TS Phan Lê Thu Hằng nhấn mạnh./.