Đồng bào dân tộc Mông huyện Đồng Văn, Hà Giang chăm sóc ngô nương. Ảnh Phạm Phú. 

Thực trạng trong công tác giảm nghèo

Công tác xóa đói giảm nghèo là nền tảng quan trọng để xây dựng thành công nông thôn mới hiện nay trên địa bàn vùng đồng bào dân tộc về trước mắt cũng như lâu dài. Xuất phát từ mục tiêu đó, Đảng và Nhà nước đã triển khai nhiều chương trình, dự án ưu tiên cho vùng đồng bào các dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa trên địa bàn cả nước. Nổi bật là các Chương trình 134, 135, các chương trình thuộc Nghị quyết 30a.... và nhiều chương trình, dự án khác.

Bên cạnh những hiệu quả thiết thực mà các chương trình, dự án mang lại đã góp phần cải thiện cơ sở hạ tầng vùng nông thôn, nâng cao dân trí, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho đồng bào dân tộc… tạo ra động lực quan trọng góp phần đẩy nhanh công cuộc giảm nghèo bền vững cho đồng bào các dân tộc thiểu số.

Nhưng hiện tượng giảm nghèo không bền vững (tái nghèo) còn khá phổ biến ở nhiều vùng đồng bào các dân tộc, vùng sâu, vùng xa. Điều đó cũng ví như cho người nông dân con cá mà không trang bị cho họ cần câu và dạy họ cách câu cá. Việc xác định đối tượng cây trồng, vật nuôi, qui mô sản xuất phù hợp với từng đối tượng hộ nghèo đôi khi chưa thật phù hợp. Ví dụ, chỉ hỗ trợ hộ nghèo con bò, con lợn nái, một cặp dê với vài loại cây ăn quả…thì chưa thể xoá được nghèo. Cho hộ nghèo vay vốn nhưng kỹ năng tập huấn không phù hợp với trình độ và nhận thức của người dân nên không mang lại hiệu quả; không có cán bộ theo dõi giám sát hoặc có nhưng trách nhiệm không cao.

Bên cạnh đó, những phong tục tập quán lạc hậu, tính ỷ lại của người dân vùng đồng bào các dân tộc đối với Nhà nước và chính quyền cơ sở đã ăn sâu vào tiềm thức của không ít người dân....

Giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác giảm nghèo bền vũng

Để thực hiện thành công công tác giảm nghèo cho đồng bào các dân tộc thiểu số một cách hiệu quả và bền vững thì các cấp chính quyền cơ sở và các cơ quan có trách nhiệm thực thi cần phải tiến hành đồng bộ và hiệu quả các giải pháp sau:

Đối với những đối tượng hộ nghèo có đất sản xuất, nhưng vì nghèo mà phải cầm cố đất thì nên dùng hình thức tín chấp tạo điều kiện cho họ tiếp cận và vay vốn ưu đãi với lãi xuất thấp hoặc có chính sách hỗ trợ lãi xuất cho họ, từ đó để họ có điều kiện để tổ chức lại sản xuất và dần ổn định cuộc sống.

Đối với những hộ nghèo không có đất sản xuất hoặc thiếu đất sản xuất thì cần có chủ trương giúp họ có việc làm để có nguồn thu nhập bằng cách hỗ trợ đào tạo nghề phù hợp gắn với giải quyết việc làm cho họ ở những hợp tác xã, các doanh nghiệp hoặc các cơ sở sản xuất có uy tín, phù hợp với ngành nghề mà họ đã được đào tạo.

Đối với những hộ có đất, có tư liệu sản xuất, có lao động, chăm chỉ làm ăn nhưng đông con cái ăn theo hoặc thường xuyên bị ốm đau bệnh tật, thiên tai… thì cũng nên dùng hình thức tín chấp để hỗ trợ họ về vốn để sản xuất hoặc đầu tư các loại cây trồng và vật nuôi phù hợp.

Đối với những hộ có đất, có lao động, nhưng chây lười, ham mê cờ bạc, rượu chè... thì cần kiên trì vận động, giáo dục, thuyết phục... Nếu tái phạm cần có hình thức buộc lao động cải tạo.

Các cơ quan chức năng liên quan đến công tác giảm nghèo cần tiếp tục xây dựng các chương trình, dự án phù hợp với từng vùng cụ thể để tranh thủ tối đa và hiệu quả các nguồn kinh phí của Nhà nước và các tổ chức phi chính phủ nhằm hỗ trợ cho công tác giảm nghèo. Bên cạnh việc đầu tư các loại cây trồng và con giống phù hợp cần tiến hành tập huấn kỹ thuật cho người dân theo phương pháp “cầm tay chỉ việc”. Có biện pháp theo dõi thường xuyên, động viên, khuyến khích đối với người nông dân trong quá trình lao động sản xuất. Tạo điều kiện cho họ được tham gia tham quan các mô hình sản xuất làm ăn hiệu quả, có khả năng nhân rộng, phù hợp với điều kiện và khả năng của đa số người dân.

Một xóm nghèo vùng cao Hà Giang đang nỗ lực vươn lên thoát nghèo. Ảnh Phạm Phú. 

Bên cạnh các giải pháp trên cũng cần quan tâm đến công tác thi đua khen thưởng, kịp thời biểu dương những tập thể và cá nhân, các hộ gia đình vươn lên làm giầu chính đáng. Biểu dương kịp thời và có hình thức khen thưởng thích đáng đối với những cán bộ sâu sát và có trách nhiệm đối với người dân trong công tác giảm nghèo. Đưa tin kịp thời trên các phương tiện thông tin đại chúng những gương lao động vượt khó làm giầu chính đáng, những mô hình xoá đói giảm nghèo điển hình nhằm biểu dương và để các hộ khác có điều kiện tham quan, học tập.

Khi chúng ta thực hiện đồng bộ và hiệu quả các chủ trương và chính sách trên thì công tác giảm nghèo cho các vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, miền núi, biên giới trên địa bàn cả nước sẽ đạt được kết quả bền vững theo chủ trương và định hướng mà Đảng và Nhà nước đã đề ra./.