Tại buổi tọa đàm, thông tin liên quan đến kết quả xử lý 12 dự án yếu kém của ngành Công thương, Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp, Bộ Tài chính Đặng Quyết Tiến cho biết, với chỉ đạo quyết liệt của Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ, các Bộ trưởng, các Bộ và đặc biệt bản thân các DN đã tiến hành một số biện pháp quyết liệt trong vấn đề đổi mới quản trị, rà soát chi phí. Sau hơn 1 năm, 12 dự án đã được xử lý theo đúng kế hoạch, phương án mà ban chỉ đạo đưa ra. Trong đó, có 4 dự án bắt đầu khôi phục lại, 2 doanh nghiệp hóa chất đã có lãi, 3 dự án trước đây dừng hoạt động sản xuất đến nay bắt đầu khởi động lại. Bộ Tài chính đang quyết liệt yêu cầu tập đoàn Hóa chất, Dầu khí báo cáo, đánh giá toàn bộ các dự án, đồng thời đưa ra các giải pháp hiệu quả hơn để phát triển.

Bàn về 12 dự án hoạt động yếu kém của Bộ Công thương, Ủy viên thường trực Ủy ban kinh tế của Quốc hội Phùng Văn Hùng cho rằng, Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt để bảo đảm kết quả tốt nhất, nhưng 12 dự án này không thuộc chủ trương của Nhà nước phải nắm giữ vốn. Đối với các DN đang gặp vướng mắc pháp lý với tổng thầu EPC, Nhà nước cần phải giải quyết trước khi tiến hành các giải pháp, trong đó có cổ phần hoá và thậm chí bán DN để thu hút các nhà đầu tư có tiềm năng vực dậy các DN này.

Trước thực trạng nhiều DN vẫn xin cơ chế từ Nhà nước hay các bộ, ngành vẫn còn “bao bọc” DN, tạo ra những cạnh tranh không bình đẳng với các loại hình DN khác, chuyên gia kinh tế Lưu Bích Hồ nhấn mạnh, DNNN đã tồn tại quá lâu trong thể chế được ưu tiên, ưu đãi, bao cấp nên tư duy và thói quen vẫn chưa thay đổi được triệt để. Trong đó, môi trường đầu tư kinh doanh có phần chưa thật sự bình đẳng, DNNN vẫn được ưu tiên, ưu đãi về đất đai, vốn,… Bên cạnh đó, nhiều DNNN hoạt động không hiệu quả, hoặc hiệu quả thấp, sức cạnh tranh trên thị trường yếu, thua lỗ kéo dài không giải quyết được nên vẫn trông vào Nhà nước hỗ trợ. Nhiều ý cho rằng DNNN là “sân sau” của các bộ chủ quản, hay các ngành chủ quản, các bộ, ngành dựa vào DNNN để được lợi ích nhóm. Dù đã tích cực đổi mới và cải cách nhưng vẫn chưa thay đổi được như yêu cầu và mong muốn, vì vậy, cần phải kiên quyết yêu cầu các DNNN tuân thủ các quy định của pháp luật như: Luật DN, Luật Đầu tư quản lý vốn Nhà nước tại DN, trong đó có nhiều nội dung đề cao tính thị trường. Không chỉ về phía DN, các cơ quan quản lý cần phải nghiêm khắc, nghiêm túc, dứt khoát chấm dứt xin-cho. Ông Lưu Bích Hồ bày tỏ quan điểm ủng hộ ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ là kiên quyết thực hiện thị trường dân chủ, tự chịu trách nhiệm trong việc giải quyết những yếu kém của DNNN và trong việc thực hiện cổ phần hóa.

Tại buổi tọa đàm, ông Phùng Văn Hùng chỉ ra, việc cổ phần hóa đòi hỏi sự quyết tâm cao không chỉ các cơ quan nhà nước mà của chính bộ máy các DN. Cổ phần hoá nhằm nâng cao năng lực hoạt động hiệu quả DNNN, ví dụ Vinamilk, Nhựa Bình Minh, Sabeco giá trị cổ phiếu lên rất cao, điều này phản ánh đúng giá trị nguồn vốn - thương hiệu mà Nhà nước đã xây dựng.

Ông Lưu Bích Hồ cũng nhận định, trong khối DNNN, các DN có quy mô lớn như một số DN ngành dầu khí, điện, Sabeco, Vinamilk không phải quá nhiều. Nhiều DNNN hiệu quả thấp nhưng tài sản lớn là đất đai, thiết bị máy móc đã lạc hậu, nhất là cuộc cách mạng 4.0 sẽ tác động rất lớn tới thương hiệu, hiệu quả sản xuất, vậy “làm thế nào để các nhà đầu tư tin vào môi trường đầu tư kinh doanh này và sau khi cổ phần hoá các DN có làm ăn được?”.

Đồng quan điểm, ông Đặng Quyết Tiến cho rằng, hiên nay, Chính phủ, các bộ, ngành và người dân trông cậy vào khu vực nhà nước hiệu quả, muốn kêu gọi nhà đầu tư đích thực, gắn bó với sản xuất kinh doanh của DN. Trước đây, các DNNN có vị thế đất đai ở vị trí tốt nhưng không gia tăng giá trị tài sản, do vậy, Chính phủ đã thể hiện tinh thần Chính phủ kiến tạo bằng việc quy định các DNNN trước khi cổ phần hoá phải sắp xếp lại tài sản đất đai, nếu không dùng hết đất thì chuyển giao lại đất cho địa phương để địa phương sử dụng. Đây là giải pháp đổi mới sát với thực tiễn, quy định ở Nghị định số 126 về sắp xếp đất đai và Nghị định số 32 của Chính phủ về thoái vốn.

Theo ông Tiến, bên cạnh DN sau khi cổ phần hoá, thoái vốn có năng lực quản trị rất tốt như Vinamilk thì một số DN khác, sau khi cổ phần hóa vẫn là "bình mới rượu cũ", “Chính phủ phải quyết liệt và DNNN phải đi đầu để nhận sự hỗ trợ theo quy luật của thị trường; Uỷ ban chứng khoán Nhà nước thiết kế các tiêu chuẩn quản trị theo đúng yêu cầu của quốc tế”.

Đặc biệt, “DNNN sau cổ phần cần phải niêm yết trên thị trường chứng khoán để thể hiện tính công khai, minh bạch, đối với những DN không muốn niêm yết, việc trao đổi, mua bán cổ phiếu chỉ diễn ra trong 1 nhóm thì Chính phủ cần phải xem xét và có giải phát kịp thời” ông Phùng Văn Hùng nhấn mạnh./.