Ông Đào Việt Ánh - Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam.

- Phóng viên: Xin Phó Tổng Giám đốc cho biết những kết quả quan trọng trong việc thực hiện chính sách BHXH thời gian qua? Tại sao chúng ta phải cải cách chính sách BHXH, thưa ông?

​+ Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Đào Việt Ánh: Chính sách BHXH là một trong những thước đo đánh giá sự phát triển bền vững của mỗi quốc gia. Tại Việt Nam, chính sách BHXH ngày càng khẳng định vai trò trụ cột chính trong hệ thống chính sách an sinh xã hội của đất nước. Thực hiện chủ trương phát triển BHXH cho mọi NLĐ của Đảng và Nhà nước ta, trong giai đoạn 5 năm (từ năm 2013-2017), BHXH Việt Nam đã có nhiều giải pháp đồng bộ, quyết liệt trong công tác thực hiện chính sách BHXH và đã đạt được những mục tiêu cơ bản. Diện bao phủ BHXH không ngừng được mở rộng cả về số người tham gia và số người thụ hưởng.

​Đầu tiên, phải kể đến những kết quả tích cực trong việc phát triển đối tượng tham gia BHXH, BH thất nghiệp của Ngành BHXH. Đối tượng tham gia BHXH phát triển tăng mới được 3,25 triệu người so với năm 2012 (tăng 30,8%), bình quân mỗi năm tăng khoảng 650.000 người (6,2%/năm). Đến hết năm 2017, số người tham gia BHXH là 13,82 triệu người (chưa bao gồm khoảng 1,3 triệu người đang bảo lưu thời gian đóng BHXH), đạt 25,8% so với lực lượng lao động; số người tham gia BH thất nghiệp đến hết năm 2017 là gần 11,8 triệu người, đạt 22% so với lực lượng lao động. 

Thứ hai, Ngành BHXH đã thực hiện tốt việc giải quyết và chi trả các chế độ BHXH cho người tham gia. Bình quân hàng năm, toàn Ngành đã giải quyết cho trên 150 nghìn người hưởng lương hưu và trợ cấp BHXH hàng tháng, đưa tổng số người hưởng lương hưu và trợ cấp BHXH hàng tháng đến hết năm 2017 lên gần 3,2 triệu người, tăng 18,7% so với năm 2012; trên 8,5 triệu lượt người hưởng các khoản trợ cấp một lần, ốm đau, thai sản, dưỡng sức phục hồi sức khỏe; tổ chức chi trả chế độ BH thất nghiệp cho trên 700 nghìn lượt người.

​Mặc dù vậy, trong thời gian qua, việc xây dựng và tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về BHXH vẫn còn có những hạn chế, bất cập. Đó là hệ thống chính sách, pháp luật về BHXH chưa theo kịp tình hình phát triển kinh tế - xã hội; chưa thích ứng với quá trình già hoá dân số và sự xuất hiện các quan hệ lao động mới; việc mở rộng và phát triển đối tượng tham gia BHXH còn thấp so với tiềm năng; độ bao phủ BHXH tăng chậm; số người hưởng BHXH một lần chưa có xu hướng giảm;…

​Đặc biệt là tình trạng trốn đóng, nợ đóng, gian lận, trục lợi quỹ BHXH chậm được khắc phục; các chế độ BHXH chưa thể hiện đầy nguyên tắc đóng - hưởng, công bằng - bình đẳng, chia sẻ - bền vững. Song song đó, chính sách BH thất nghiệp chưa thực sự gắn với thị trường lao động, đang chỉ tập trung nhiều cho khu vực chính thức, chưa có chính sách phù hợp cho khu vực phi chính thức (nơi người lao động dễ bị tổn thương); còn nặng về giải quyết trợ cấp thất nghiệp, chưa chú ý thoả đáng đến các giải pháp phòng ngừa thất nghiệp; cơ chế quản lý, tài chính và tổ chức bộ máy thực hiện BH thất nghiệp còn bất cập...

- Phóng viên: Mới đây, tại Hội nghị lần thứ bảy, Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Khóa XI đã ban hành Nghị quyết số 28-NQ/TW về cải cách chính sách BHXH. Phó Tổng Giám đốc nhận định như thế nào về sự đột phá trong những “điểm mới” của Nghị quyết này?

​+ Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Đào Việt Ánh: An sinh xã hội cho mọi người dân luôn được Đảng ta quan tâm sâu sắc và không ngừng hoàn thiện, đổi mới cho phù hợp với sự phát triển của đất nước trong từng thời kỳ; điều này thể hiện rất rõ tại các văn kiện qua các kỳ Đại hội của Đảng và với từng chủ trương, chính sách cụ thể của Nhà nước. Đặc biệt, ngày 22/11/2012, Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI đã ban hành Nghị quyết số 21/NQ-TW về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác BHXH, BHYT giai đoạn 2012-2020”. Trong đó, đề ra mục tiêu “phấn đấu đến năm 2020, có khoảng 50% lực lượng lao động tham gia BHXH, 35% lực lượng lao động tham gia BH thất nghiệp”.

Nay với việc Hội nghị lần thứ bảy, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII tiếp tục ban hành Nghị quyết số 28-NQ/TW về cải cách chính sách BHXH, cho thấy sự quan tâm đặc biệt của Đảng đối với chính sách BHXH. Với mục tiêu hướng tới BHXH toàn dân, có thể khẳng định đây vừa là cơ hội, cũng vừa là thách thức cho các Bộ, ngành, các cấp ủy đảng, chính quyền nói chung và BHXH Việt Nam nói riêng trong việc tiếp tục hoàn thiện chính sách pháp luật BHXH cũng như cơ chế tổ chức thực hiện BHXH phù hợp với thực tiễn đất nước trong bối cảnh phát triển và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, trước những thách thức trong dịch chuyển lao động, thay đổi cơ cấu ngành - nghề, mối quan hệ lao động trong cuộc cách mạng 4.0…

Phải khẳng định rằng, Nghị quyết số 28-NQ/TW về cải cách chính sách BHXH đã kịp thời “tháo gỡ” những hạn chế và có thể được coi như là “luồng gió mới” bởi dấu ấn này đã khẳng định một bước chuyển biến quan trọng, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước trong việc đẩy mạnh thực hiện mục tiêu an sinh xã hội, tạo động lực để phát triển bền vững đất nước. Tinh thần đổi mới, sự quyết liệt của cả hệ thống chính trị trong lĩnh vực này, tôi tin là chắc chắn sẽ mang đến những đột phá mạnh mẽ, tác động tích cực và sâu rộng tới chính sách BHXH của chúng ta.

- Phóng viên: Để đưa Nghị quyết số 28-NQ/TW vào cuộc sống, mang lại hiệu quả thiết thực cho nhân dân và toàn xã hội, đòi hỏi phải có sự quyết liệt, đồng bộ và nỗ lực của cả hệ thống chính trị thưa Phó Tổng Giám đốc?

​+ Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Đào Việt Ánh: Đúng vậy. Trong hệ thống an sinh xã hội của nước ta, BHXH được coi là trụ cột chính, có vai trò quan trọng trong thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội; trực tiếp giảm thiểu rủi ro cho NLĐ ngay cả khi đang làm việc (hưởng chế độ ngắn hạn thai sản, ốm đau, tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp) và quan trọng hơn là bảo đảm cuộc sống cho NLĐ khi hết tuổi lao động được hưởng lương hưu, chăm sóc sức khỏe cho đến hết cuộc đời (chế độ dài hạn hưu trí, tử tuất và BHYT).

Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo phát triển và thực hiện chính sách BHXH bảo đảm an sinh xã hội, thúc đẩy tiến bộ, công bằng xã hội, coi đó vừa là mục tiêu vừa là động lực đối với sự phát triển bền vững của đất nước, thể hiện tính nhân văn và bản chất tốt đẹp của chế độ ta. Để Nghị quyết số 28-NQ/TW về cải cách chính sách BHXH đi vào cuộc sống, đạt được hiệu quả thì cần phải coi đây là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị, là trách nhiệm của các cấp ủy Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Ngành BHXH, các tổ chức chính trị - xã hội, DN và của mỗi người dân.

- Phóng viên: Đến thời điểm này toàn ngành BHXH đã có những bước triển khai thực hiện Nghị quyết số 28-NQ/TW như thế nào thưa Phó Tổng Giám đốc?

​+ Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Đào Việt Ánh: Phải nói rằng, công tác cải cách bao giờ cũng là sự thay đổi sâu rộng, không dễ thực hiện. Việc triển khai có nhiều thách thức, nhất là với các cơ quan liên quan trực tiếp tới việc tổ chức thực hiện chính sách như chúng tôi. Để thực hiện được lộ trình BHXH toàn dân theo tinh thần Nghị quyết số 28-NQ/TW, khối lượng công việc của Ngành BHXH vốn đã rất nặng nề sẽ tiếp tục tăng lên theo cấp số nhân và đòi hỏi Ngành phải tiếp tục có những cải cách mạnh mẽ hơn về thủ tục hành chính cũng như triệt để hơn trong công tác ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động quản lý nghiệp vụ của Ngành. Cùng với đó là tinh thần thái độ phục vụ tốt hơn và quy trình nghiệp vụ hướng đến người dân phải thuận lợi hơn. Đặc biệt, cần biến những thách thức thành cơ hội để thực hiện tốt hơn công việc của mình.

Chúng tôi cũng đặc biệt chú trọng công tác truyền thông cả về bề rộng và chiều sâu; luôn xác định truyền thông phải đi trước một bước. Song song đó, BHXH Việt Nam cũng sẽ chủ động tích cực nghiên cứu, tham khảo kinh nghiệm quốc tế, đánh giá tác động cụ thể, có thí điểm triển khai và lộ trình thực hiện bảo đảm tính khả thi với những mảng việc về cải cách BHXH thuộc thẩm quyền của Ngành.

Ngay sau khi Nghị quyết số 28-NQ/TW được ban hành, BHXH Việt Nam đã tổ chức nghiên cứu, học tập, quán triệt Nghị quyết một cách nghiêm túc, sâu rộng trong toàn Ngành, giúp cho toàn thể cán bộ, đảng viên, công chức viên chức thống nhất nhận thức và nắm vững các quan điểm của Đảng về cải cách chính sách BHXH; để cấp ủy, thủ trưởng các đơn vị, cũng như mỗi cán bộ, đảng viên, công chức viên chức có tư duy và hành động cụ thể trong việc triển khai thực hiện Nghị quyết ngay tại cơ sở. Hiện, BHXH Việt Nam đã xây dựng và ban hành Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 28-NQ/TW; đồng thời tiến hành cụ thể hóa, bổ sung các nhiệm vụ, giải pháp thực hiện vào chương trình, kế hoạch công tác của Ngành ngay trong  6 tháng cuối năm 2018; lãnh đạo, chỉ đạo các đơn vị trực thuộc và BHXH các địa phương, có trách nhiệm cụ thể hóa Chương trình hành động nêu trên thành kế hoạch triển khai thực hiện Nghị quyết của từng đơn vị, phù hợp với điều kiện cụ thể của mỗi đơn vị, địa phương, đảm bảo góp phần thực hiện thắng lợi các chỉ tiêu mà Nghị quyết số 28-NQ/TW đã đề ra.  

- Phóng viên: Nghị quyết số 28-NQ/TW đặt mục tiêu đến năm 2021 phấn đấu đạt khoảng 35%, đến năm 2025 đạt khoảng 45%, đến năm 2030 đạt khoảng 60% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH. Tuy nhiên, trên thực tế, có thể thấy dư địa khai thác đối tượng tham gia BHXH còn khá lớn, song những thách thức và rào cản để thực hiện thành công cũng không ít. Chúng ta cần phải làm gì để đạt mục tiêu mở rộng độ bao phủ BHXH, thưa Phó Tổng Giám đốc?

​+ Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Đào Việt Ánh: Để thực hiện mục tiêu mở rộng diện bao phủ BHXH theo tinh thần Nghị quyết số 28-NQ/TW, thời gian tới chúng tôi sẽ tiếp tục triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp như: Thực hiện trao đổi thông tin với cơ quan Thuế, cơ quan đăng ký kinh doanh (thuộc Bộ Kế hoạch & Đầu tư), cơ quan quản lý Nhà nước về lao động để thống kê, xác định số đơn vị, DN đang hoạt động với số lao động đang làm việc thuộc diện phải tham gia BHXH bắt buộc theo quy định của Luật BHXH để cơ quan BHXH tăng cường đôn đốc, thanh tra, kiểm tra yêu cầu đơn vị, DN tham gia và đóng BHXH cho NLĐ.

Sắp tới, chúng tôi sẽ lên kế hoạch khảo sát toàn bộ các DN do cơ quan Thuế cung cấp trên phạm vi cả nước; rà soát, tổng hợp, thống kê số DN đã tham gia BHXH; số DN và số lao động trong các DN thuộc diện phải tham gia BHXH bắt buộc, nhưng chưa tham gia; từ đó phân tích, tìm nguyên nhân để có căn cứ khai thác, phát triển đối tượng tham gia BHXH hiệu quả. Bên cạnh đó, Ngành BHXH sẽ tiếp tục thực hiện cải cách hành chính, đơn giản hóa việc kê khai mẫu biểu hồ sơ đóng, hưởng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp; ứng dụng công nghệ thông tin, đảm bảo tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho người tham gia BHXH trong các giao dịch với cơ quan BHXH; thực hiện thanh tra chuyên ngành việc đóng BHXH, trong đó tập trung thanh tra các đơn vị, DN đang cố tình trốn đóng, nợ đóng BHXH, chưa tham gia đầy đủ cho số lao động thuộc diện phải tham gia BHXH bắt buộc, BH thất nghiệp.

Tiếp tục tuyên truyền, phổ biến sâu, rộng chính sách, pháp luật về BHXH, nhất là về trách nhiệm và quyền lợi của người sử dụng lao động, NLĐ khi tham gia BHXH, BH thất nghiệp bằng nhiều hình thức như tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, tổ chức các buổi tọa đàm, đối thoại trực tiếp với các nhóm đối tượng cụ thể về chính sách BHXH, BH thất nghiệp, phát tờ rơi... 

Mới đây, ngày 03/8/2018, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 102/NQ-CP về việc giao chỉ tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH cho các địa phương. Đây chính là định hướng chỉ đạo hết sức quan trọng để cấp ủy, chính quyền các địa phương chỉ đạo triển khai có hiệu quả công tác phát triển đối tượng tham gia BHXH tại địa phương. Với vai trò là cơ quan trực tiếp tổ chức thực hiện chính sách, BHXH Việt Nam sẽ có chỉ đạo BHXH các địa phương bám sát tiến độ thực hiện Nghị quyết số102/NQ-CP của Chính phủ, chủ động tham mưu với cấp ủy chính quyền địa phương thường xuyên sơ kết, tổng kết, đánh giá, kiểm điểm những tồn tại, hạn chế nguyên nhân chậm phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện; đưa ra các giải pháp nhằm tăng nhanh đối tượng tham gia BHXH. BHXH các tỉnh, thành phố tiếp tục chỉ đạo mở rộng hệ thống mạng lưới đại lý thu BHXH tự nguyện, phấn đấu mỗi thôn, bản, tổ dân phố đều có điểm thu BHXH tự nguyện, có nhân viên đại lý thu; hướng dẫn, tập huấn chính sách BHXH tự nguyện đối với nhân viên đại lý thu để phối hợp tuyên truyền, tư vấn hiệu quả đến từng người dân.

- Phóng viên: Có thể coi đây việc ban hành Nghị quyết số 28-NQ/TW là một cuộc cách mạng, là một chủ trương lớn với 11 nhóm giải pháp có tính chất đột phá, chắc chắn sẽ tạo ra bước chuyển đổi mạnh mẽ về chính sách BHXH trên thực tiễn, hướng đến mục tiêu BHXH toàn dân. Một chủ trương tốt đã có nhưng để “cán đích” thì việc tổ chức thực hiện là rất quan trọng, thưa Phó Tổng Giám đốc?

​+ Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Đào Việt Ánh: Để đưa Nghị quyết số 28-NQ/TW vào cuộc sống, mang lại hiệu quả thiết thực cho nhân dân và toàn xã hội, đòi hỏi phải có sự quyết liệt, đồng bộ và nỗ lực cả hệ thống chính trị. Với trách nhiệm được giao, Ngành BHXH sẽ căn cứ trên tinh thần của Nghị quyết số 28-NQ/TW, Chương trình Hành động thực hiện Nghị quyết số 28-NQ/TW của Chính phủ và tình hình thực tế để xác định những nhiệm vụ trọng tâm, mục tiêu cụ thể, xây dựng chiến lược và kế hoạch hàng năm, trong đó triển khai một số nhóm nhiệm vụ sau:

Một là, tích cực tham gia vào quá trình hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về BHXH nhằm hiện thực hóa Nghị quyết số 28-NQ/TW. Qua thực tế hơn 20 năm được giao nhiệm vụ tổ chức thực hiện chính sách BHXH, Ngành BHXH hiểu rất rõ về những khó khăn, vướng mắc, mong muốn của NLĐ cũng như người sử dụng lao động. Vì vậy, Ngành sẽ chủ động, tích cực tham gia với Quốc hội, Chính phủ và các Bộ, ngành trong việc xây dựng, hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật BHXH, cụ thể hoá Nghị quyết số 28-NQ/TW, đảm bảo phù hợp với thực tế, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, an sinh xã hội, tiến bộ xã hội, công bằng xã hội trong từng giai đoạn.

Hai là, đẩy mạnh công tác thông tin, truyền thông chính sách, pháp luật BHXH đến mọi NLĐ. Đây được xem là giải pháp đầu tiên trong nhóm 05 nhiệm vụ, giải pháp tổ chức thực hiện Nghị quyết số 28-NQ/TW. Thực tiễn triển khai thực hiện chính sách BHXH cho thấy, chỉ khi nào người dân, NLĐ hiểu rõ tầm quan trọng, thấy được lợi ích của chính sách và chủ động tham gia thì sẽ thu được rất nhiều kết quả. Vì vậy, Ngành BHXH sẽ tiếp tục chủ động phối hợp với các Bộ, ban, ngành ở Trung ương và cấp ủy, chính quyền, đoàn thể ở địa phương để công tác thông tin, truyền thông chính sách, pháp luật BHXH được thực hiện một cách đồng bộ hơn, khoa học hơn và bài bản hơn; dảm bảo công tác này phải được gắn kết chặt chẽ; ưu tiên truyền thông trên các kênh có tác động xã hội lớn; đồng thời, chú trọng thông tin, truyền thông đến những đối tượng tiềm năng nhưng kết quả tham gia, thụ hưởng chính sách BHXH còn hạn chế; nội dung thông tin, truyền thông cần tập trung vào mục tiêu an sinh xã hội bền vững và lâu dài trong cải cách chính sách BHXH.

Ba là, đẩy mạnh các giải pháp nâng cao hơn nữa năng lực và chất lượng phục vụ của Ngành BHXH, trong đó tiếp tục ưu tiên cải cách thủ tục hành chính và ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động nghiệp vụ BHXH. Phấn đấu đến năm 2020, cơ bản hoàn thành việc kết nối, chia sẻ thông tin, dữ liệu với các Bộ, ngành liên quan, tạo tiền đề để giảm thủ tục hành chính; thực hiện giao dịch điện tử và cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 4 trên tất cả các lĩnh vực BHXH, tới tất cả tổ chức, cá nhân tham gia và thụ hưởng chính sách; tromg quá trình tổ chức thực hiện, lấy chỉ tiêu mức độ hài lòng của người dân, DN là chỉ tiêu đánh giá chất lượng phục vụ của Ngành BHXH.

- Phóng viên: Trân trọng cảm ơn Phó Tổng Giám đốc!