Tầm nhìn chiến lược về an sinh xã hội bền vững

Chính sách BHYT HSSV là bộ phận quan trọng trong chiến lược an sinh xã hội bền vững, cụ thể hóa tinh thần Nghị quyết số 72-NQ/TW ngày 9/9/2025 của Bộ Chính trị về “một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân”. Nghị quyết đặt mục tiêu bao phủ BHYT toàn dân vào năm 2030, coi nhóm HSSV là lực lượng nền tảng để hình thành thói quen chăm sóc sức khỏe, phòng ngừa bệnh tật và chia sẻ rủi ro trong cộng đồng.

BHYT HSSV - Chăm sóc sức khỏe toàn diện ngay từ trường học. 

Nhằm cụ thể mục tiêu tại Nghị quyết số 72-NQ/TW, mới đây Bộ Tài chính có Công văn số 14740/BTC-BHXH ngày 22/9/2025 gửi Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT). Công văn đã đề nghị tăng cường phối hợp chỉ đạo, nhằm duy trì và phát triển tỷ lệ HSSV tham gia BHYT bền vững, phấn đấu đạt mục tiêu 100% HSSV tham gia BHYT từ năm học 2025-2026.

BHYT HSSV có vai trò quan trọng, góp phần phát triển một nền giáo dục toàn diện. Khi mỗi em HSSV “được khỏe mạnh để học tập”, đó cũng là lúc xã hội xây dựng được nền tảng cho một thế hệ công dân có sức khỏe, có tri thức, đồng thời có ý thức trách nhiệm xã hội.

Đặc biệt, từ ngày 01/7/2025, khi Luật BHYT năm 2024 và Nghị định 188/2025/NĐ-CP của Chính phủ có hiệu lực, mức hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước dành cho HSSV tăng lên tối thiểu 50% mức đóng (tăng thêm 20% so với trước đây). Đây là bước đi quan trọng, thể hiện rõ chủ trương đầu tư cho con người, cho tương lai.

Kết quả tích cực và những khoảng trống cần lấp đầy

Thời gian qua, công tác BHYT HSSV đã đạt được nhiều kết quả nổi bật. Tính đến cuối tháng 6/2025, toàn quốc đã có khoảng 20,8 triệu HSSV tham gia BHYT, đạt tỷ lệ 98,4% tổng số HSSV. Hầu hết các địa phương, cơ sở giáo dục và cơ sở giáo dục nghề nghiệp trên cả nước đã duy trì tỷ lệ bao phủ cao, nhiều nơi đạt 100% HSSV tham gia BHYT nhiều năm liên tiếp. Đây là nền tảng quan trọng để hình thành thói quen chăm sóc sức khỏe, phòng ngừa bệnh tật và nâng cao ý thức cộng đồng trong thế hệ trẻ.  

Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 1,6% HSSV chưa tham gia BHYT – nhóm dễ tổn thương khi không may ốm đau, bệnh tật phải đối mặt với chi phí khám, chữa bệnh lớn, có thể ảnh hưởng trực tiếp đến việc học tập và đời sống của gia đình các em.

Những rào cản chủ yếu đến từ cả nhận thức, điều kiện kinh tế lẫn yếu tố hành chính. Về cơ chế, chính sách: Mặc dù Luật BHYT quy định HSSV là nhóm bắt buộc tham gia, nhưng hiện chưa có chế tài đối với trường hợp không tham gia. Điều này phần nào ảnh hưởng đến ý thức chấp hành của một bộ phận phụ huynh và HSSV, gây khó khăn trong công tác vận động tại các cơ sở giáo dục. Ngoài ra, chưa có quy định thu BHYT đối với HSSV là người nước ngoài đang theo học tại các trường ở Việt Nam.

Về tổ chức thực hiện: Mặc dù Luật BHYT đã quy định rõ trách nhiệm cùng triển khai chính sách BHYT HSSV của các cơ sở giáo dục, tuy nhiện, ở một số cơ sở giáo dục, việc phối hợp triển khai chính sách BHYT HSSV vẫn chưa được thực hiện thường xuyên, dẫn đến độ bao phủ BHYT HSSV còn chưa đạt kỳ vọng. Cạnh đó, nhận thức của một bộ phận phụ huynh và người giám hộ về quyền lợi, nghĩa vụ tham gia BHYT còn chưa đầy đủ; một số gia đình gặp khó khăn về kinh tế còn trông chờ vào chính sách hỗ trợ của Nhà nước, hoặc do cha mẹ đi làm xa nên việc tham gia BHYT cho con chưa được quan tâm đúng mức. Ở một số cơ sở giáo dục đại học, cao đẳng, sinh viên từ năm thứ hai trở đi cũng chưa thực sự chủ động tham gia BHYT theo đúng quy định trong khi với đặc điểm sinh sống, học tập xa gia đình, người thân, đây là nhóm cần có "lá chắn" bảo vệ sức khỏe bằng BHYT hơn ai hết.

Đây là khoảng trống cần được các cấp, các ngành đặc biệt quan tâm, bởi mục tiêu 100% HSSV tham gia BHYT không chỉ nhằm hoàn thiện tỷ lệ bao phủ, mà còn để bảo đảm không một HSSV nào bị bỏ lại phía sau trong thụ hưởng chính sách an sinh xã hội về chăm sóc sức khỏe của Nhà nước.

Chính sách nhân văn, bảo đảm công bằng trong giáo dục

Tại Công văn số 14740/BTC-BHXH của Bộ Tài chính, 4 nhóm giải pháp toàn diện đã được đề ra, từ đẩy mạnh công tác truyền thông thay đổi nhận thức đến tăng cường phối hợp trong tổ chức thực hiện, phát huy vai trò của BHYT trong chăm sóc sức khỏe học đường và công tác kiểm tra, giám sát, khen thưởng,… Qua đó thể hiện quyết tâm chính trị rất lớn trong việc hoàn thành mục tiêu bao phủ BHYT đối với HSSV.

Năm 2025, Đảng và Nhà nước đã triển khai nhiều chính sách mới trong lĩnh vực giáo dục, từ miễn, giảm học phí đến hỗ trợ ăn bán trú, học bổng, thiết bị học tập cho học sinh vùng khó khăn. Trong bức tranh tổng thể đó, BHYT HSSV là “mảnh ghép” không thể thiếu để bảo đảm tính toàn diện của chính sách giáo dục.

Nếu miễn học phí giúp HSSV “được đến lớp”, thì BHYT lại giúp các em “được bảo đảm sức khỏe để học tập”. Do đó, nhiều chuyên gia đề nghị cần lồng ghép chính sách hỗ trợ BHYT vào các gói hỗ trợ giáo dục hiện hành, hình thành chuỗi an sinh khép kín từ học phí, ăn ở đến chăm sóc sức khỏe. Đối với nhóm 1,6% HSSV chưa tham gia BHYT, chính sách cần được thiết kế linh hoạt, tiếp cận đa chiều và có phương thức tuyên truyền phù hợp từng đối tượng.

Ở góc độ quản lý, cần xác lập rõ trách nhiệm của từng chủ thể: Bộ GD&ĐT chỉ đạo thống nhất; Bộ Tài chính bảo đảm nguồn lực; chính quyền địa phương linh hoạt nguồn lực hỗ trợ bổ sung và cơ chế phối hợp; BHXH bảo đảm cơ chế tổ chức triển khai; nhà trường thực hiện thu, nộp và quản lý danh sách; phụ huynh và HSSV là người thụ hưởng và đồng thời là người giám sát.

Việc ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý BHYT HSSV cũng cần được đẩy mạnh. Hệ thống dữ liệu liên thông giữa ngành giáo dục và BHXH không chỉ giúp cập nhật nhanh thông tin, mà còn tránh tình trạng thất thoát, chồng chéo hồ sơ, tạo thuận lợi tối đa cho HSSV và gia đình trong tham gia và thụ hưởng chính sách.

Mục tiêu 100% HSSV tham gia BHYT là khả thi, nếu được triển khai bằng tinh thần trách nhiệm, sự phối hợp đồng bộ, quyết liệt của các ngành, các cấp từ trung ương tới cơ sở. Về lâu dài, đây không chỉ là chính sách giảm gánh nặng chi phí y tế cho hàng triệu gia đình, mà còn góp phần hình thành thế hệ trẻ có ý thức tự chăm sóc sức khỏe, chia sẻ rủi ro, hướng tới cộng đồng an sinh vững mạnh.

Trong bối cảnh chi phí y tế ngày càng tăng và các rủi ro sức khỏe có thể xảy đến bất ngờ, tấm thẻ BHYT không đơn thuần là một giấy tờ hành chính, mà là “chiếc khiên” bảo vệ tương lai của mỗi HSSV. Vì vậy, mỗi nhà trường, mỗi gia đình, mỗi địa phương cần nhận thức rõ: thực hiện BHYT HSSV không chỉ là nhiệm vụ, mà còn là trách nhiệm xã hội, là hành động thiết thực vì tương lai con em mình, vì tương lai của đất nước./.