Đẩy mạnh công tác truyền thông mở rộng độ bao phủ BHXH, BHYT. (Ảnh minh hoạ: Nguồn: Internet)

Giữ vững kết quả thu, phát triển người tham gia trong bối cảnh nhiều biến động

Theo BHXH tỉnh Đồng Nai, năm 2025, tỷ lệ lực lượng lao động tham gia BHXH ước đạt khoảng 52%, tỷ lệ tham gia BHTN đạt 46% - mức khá cao so với mặt bằng chung của cả nước. Với đặc thù là tỉnh công nghiệp, tập trung nhiều khu công nghiệp, khu chế xuất và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, Đồng Nai luôn xác định công tác thu và phát triển người tham gia BHXH, BHYT, BHTN là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt.

Thời gian qua, BHXH tỉnh đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm mở rộng diện bao phủ, trong đó chú trọng đổi mới công tác truyền thông theo hướng linh hoạt, đa dạng, phù hợp từng nhóm đối tượng. Hàng trăm hội nghị truyền thông, đối thoại, tập huấn chính sách đã được tổ chức tại các doanh nghiệp, khu công nghiệp, khu dân cư, trường học và địa bàn dân cư đông lao động nhập cư. Nội dung truyền thông tập trung làm rõ quyền lợi, nghĩa vụ khi tham gia BHXH, BHYT, BHTN; nhấn mạnh vai trò của BHXH, BHYT như “điểm tựa” an sinh cho người lao động khi ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, thất nghiệp và hết tuổi lao động.

Cùng với đó, BHXH tỉnh đã tăng cường phối hợp với các sở, ngành, đặc biệt là cơ quan lao động, thuế, quản lý khu công nghiệp và chính quyền địa phương trong việc rà soát, khai thác dữ liệu doanh nghiệp, lao động thuộc diện tham gia bắt buộc; kịp thời hướng dẫn doanh nghiệp mới thành lập, doanh nghiệp mở rộng sản xuất thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tham gia BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động ngay từ đầu.

Đối với BHYT, Đồng Nai tiếp tục duy trì tỷ lệ bao phủ ở mức cao nhờ sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị. Việc triển khai BHYT học sinh, sinh viên được thực hiện đồng bộ, hiệu quả; công tác rà soát nhóm được ngân sách hỗ trợ đóng BHYT được thực hiện thường xuyên, bảo đảm không để người dân bị gián đoạn quyền lợi khám, chữa bệnh.

Đối với lao động khu vực phi chính thức, BHXH tỉnh đẩy mạnh truyền thông chính sách BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình để vận động tham gia trên cơ sở linh hoạt về mức đóng, phương thức đóng, phù hợp khả năng tài chính của người lao động.

Nhờ những giải pháp trên, công tác thu BHXH, BHYT, BHTN của Đồng Nai tiếp tục duy trì tăng trưởng ổn định, góp phần bảo đảm nguồn lực chi trả các chế độ an sinh xã hội. Tuy nhiên, lãnh đạo BHXH tỉnh cũng thẳng thắn nhìn nhận, kết quả này vẫn chưa tương xứng với tiềm năng của địa phương, nhất là trong bối cảnh lực lượng lao động phi chính thức còn chiếm tỷ lệ lớn nhưng tỷ lệ tham gia BHXH tự nguyện mới đạt khoảng 3,2%.

“Nút thắt” chậm đóng, trốn đóng - Thách thức lớn trong đảm bảo quyền lợi an sinh của người lao động

Bên cạnh những kết quả tích cực trong phát triển người tham gia, tình trạng chậm đóng, trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN tại một bộ phận doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Đồng Nai vẫn diễn biến phức tạp, kéo dài qua nhiều năm. Đây được xem là thách thức lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến việc đảm bảo các quyền lợi an sinh hợp pháp, chính đáng của người lao động.

Theo thống kê của BHXH tỉnh, tính đến cuối tháng 10/2025, tổng số tiền chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN trên địa bàn lên tới hơn 1.018 tỷ đồng. Đáng chú ý, trong số này có 599 đơn vị không còn khả năng thu hồi do phá sản, giải thể, chủ doanh nghiệp bỏ trốn hoặc mất tích, với số tiền chậm đóng khoảng 134 tỷ đồng. Đây là con số không nhỏ, cho thấy tính chất nghiêm trọng của tình trạng này trong đảm bảo an sinh xã hội cho người lao động trên địa bàn tỉnh.

Thực tế cho thấy, việc chậm đóng BHXH không chỉ là hành vi vi phạm pháp luật mà còn đẩy người lao động vào tình thế rủi ro, mất “tấm lưới an sinh” khi cần giải quyết các chế độ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, thất nghiệp hoặc hưu trí. Trong nhiều trường hợp, dù người lao động đủ điều kiện hưởng chế độ nhưng không thể giải quyết kịp thời do doanh nghiệp chưa hoàn thành nghĩa vụ đóng BHXH, BHYT, BHTN.

Trước thực trạng này, BHXH tỉnh Đồng Nai đã triển khai nhiều biện pháp quyết liệt nhằm kiểm soát và giảm tình trạng chậm đóng, nợ đóng BHXH, BHYT, BHTN trên địa bàn. Trong năm 2025, BHXH tỉnh đã gửi gần 19.727 lượt thông báo chậm đóng; lập biên bản làm việc với 1.333 đơn vị; thanh tra chuyên ngành 52 đơn vị; phối hợp với Sở Nội vụ kiểm tra 15 đơn vị có dấu hiệu vi phạm. Cán bộ chuyên quản thu được yêu cầu theo sát từng doanh nghiệp, kịp thời nắm bắt biến động lao động, tình hình sản xuất - kinh doanh để có biện pháp đôn đốc đơn vị phù hợp.

Tuy nhiên, theo đánh giá của lãnh đạo BHXH tỉnh, vẫn còn một bộ phận doanh nghiệp có biểu hiện “chây ì”, cố tình kéo dài thời gian nộp, thậm chí trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN. Bên cạnh đó, việc xử lý doanh nghiệp nợ thông qua con đường khởi kiện còn gặp nhiều khó khăn do vướng mắc về cơ chế, đặc biệt là vai trò khởi kiện của tổ chức công đoàn trong các vụ việc liên quan đến nợ BHXH, BHYT, BHTN chưa được phát huy đầy đủ.

Siết chặt kỷ cương pháp luật, tháo gỡ tận gốc “nút thắt” 

Nhận thức rõ rằng chậm đóng, trốn đóng BHXH là “điểm nghẽn” lớn trong bảo đảm an sinh xã hội, tỉnh Đồng Nai đang quyết liệt triển khai nhiều giải pháp nhằm xử lý tận gốc vấn đề này, đồng thời tạo nền tảng cho việc mở rộng bền vững diện bao phủ BHXH, BHYT, BHTN trong thời gian tới.

Hoạt động thanh tra, kiểm tra đã góp phần quan trọng trong việc giảm trốn đóng, nợ BHXH, BHYT, BHTN, đảm bảo quyền và lợi ích chính đáng của người lao động, góp phần ổn định trật tự an ninh trên địa bàn. (Ảnh minh hoạ. Nguồn: Internet)

UBND tỉnh Đồng Nai đã yêu cầu các sở, ngành, địa phương tăng cường thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN. Trọng tâm là siết chặt trách nhiệm của người đứng đầu doanh nghiệp; kiên quyết xử lý các trường hợp chậm đóng, trốn đóng kéo dài; đồng thời công khai, minh bạch thông tin về tình trạng nợ của các doanh nghiệp để nâng cao tính răn đe.

Một trong những giải pháp quan trọng được tỉnh xác định là tăng cường phối hợp liên ngành, đẩy mạnh kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan liên quan như: BHXH, thuế, tài chính, công an, quản lý khu công nghiệp. Thông qua việc liên thông dữ liệu, các cơ quan chức năng có thể kịp thời phát hiện doanh nghiệp vi phạm, ngăn chặn từ sớm tình trạng trốn đóng, nợ đọng kéo dài.

Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai đã giao Sở Nội vụ, Sở Tài chính, Thuế tỉnh, Công an tỉnh, Ban Quản lý các khu công nghiệp - khu kinh tế, Chi cục Hải quan khu vực XVIII và UBND các xã, phường phối hợp chặt chẽ với BHXH tỉnh trong việc rà soát, phân loại doanh nghiệp chậm đóng; áp dụng các biện pháp xử lý phù hợp theo thẩm quyền. Đối với các trường hợp vượt thẩm quyền, phải kịp thời báo cáo, tham mưu UBND tỉnh xem xét, chỉ đạo, bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật.

Song song với việc xử lý nợ đọng, Đồng Nai tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân trong quá trình tham gia BHXH, BHYT, đặc biệt là BHXH tự nguyện. Tỉnh cũng kiến nghị Trung ương nghiên cứu, sửa đổi, hoàn thiện các quy định pháp luật theo hướng tăng quyền cho tổ chức công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở trong việc khởi kiện doanh nghiệp nợ BHXH, qua đó nâng cao hiệu quả bảo vệ quyền lợi an sinh cho người lao động.

Với các giải pháp quyết liệt nhằm tháo gỡ tận gốc “nút thắt” chậm đóng, trốn đóng BHXH của UBND tỉnh Đồng Nai, kỳ vọng sẽ không chỉ giúp thu hồi nợ đóng BHXH, BHYT, BHTN kịp thời, mà quan trọng hơn là bảo vệ quyền lợi an sinh hợp pháp, lâu dài của người lao động - đối tượng thụ hưởng trực tiếp của chính sách an sinh xã hội. Khi kỷ cương pháp luật được siết chặt, trách nhiệm của doanh nghiệp được nâng cao và công tác thu, phát triển người tham gia được triển khai đồng bộ, Đồng Nai sẽ có nền tảng vững chắc để hướng tới mục tiêu bao phủ BHXH, BHYT toàn dân một cách thực chất, bền vững./.