Gia tăng cơ hội được hưởng lương hưu của người tham gia BHXH

Nghị quyết số 28-NQ/TW đã đặt ra nhiệm vụ cải cách với nội dung: “Sửa đổi điều kiện hưởng chế độ hưu trí theo hướng giảm dần số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng chế độ hưu trí từ 20 năm xuống 15 năm, hướng tới còn 10 năm với mức hưởng được tính toán phù hợp nhằm tạo điều kiện cho người lao động (NLĐ) cao tuổi, có số năm tham gia BHXH thấp được tiếp cận và thụ hưởng quyền lợi BHXH”.

Qua khảo sát thực tiễn, một trong những nguyên nhân được chỉ ra đối với việc nhiều người hưởng BHXH một lần là do số năm tích lũy để được hưởng lương hưu (20 năm) quá dài, làm giảm động lực tham gia, gắn bó lâu dài chờ đủ điều kiện hưởng lương hưu của NLĐ. 

Luật BHXH năm 2024, chính thức có hiệu lực từ ngày 01/7/2025, đã có những điều chỉnh quan trọng nhằm đảm bảo an sinh xã hội cho NLĐ. Đặc biệt, Luật đã quy định thống nhất tuổi nghỉ hưu và điều kiện hưởng lương hưu với Bộ luật Lao động năm 2019. Theo đó, NLĐ khi đủ tuổi nghỉ hưu mà có thời gian đóng BHXH từ đủ 15 năm trở lên sẽ được hưởng lương hưu hằng tháng.

Quy định mới này mang ý nghĩa lớn lao, tạo cơ hội hưởng lương hưu cho nhiều NLĐ hơn. Trước đây, điều kiện tối thiểu để hưởng lương hưu là 20 năm đóng BHXH. Tuy nhiên, với việc giảm xuống còn 15 năm, những người bắt đầu tham gia BHXH muộn (ví dụ, ở độ tuổi 45-47), những người tham gia không liên tục, hoặc làm các công việc đặc thù có thời gian làm nghề ngắn thì khả năng tích lũy đủ số năm đóng cần thiết để được hưởng lương hưu hằng tháng dễ dàng hơn và được đảm bảo quyền lợi về BHYT.

Việc nới giảm điều kiện về thời gian đóng BHXH này cũng được kỳ vọng sẽ góp phần giảm đáng kể số lượng người lao động lựa chọn rút BHXH một lần, bởi vì họ sẽ có thêm cơ hội tiếp cận lương hưu định kỳ khi về già. Đối với những NLĐ có thời gian đóng BHXH dài hơn, họ vẫn sẽ được hưởng tỷ lệ lương hưu cao hơn, không thay đổi so với quy định hiện hành, đảm bảo công bằng cho những người đã gắn bó lâu dài với hệ thống BHXH.

Luật BHXH 2024 mở rộng cơ hội tiếp cận lương hưu, khuyến khích người dân tham gia BHXH. Ảnh BHXH khu vực XXX

Những quyết định thay đổi từ quy định mới

Quy định mới của Luật BHXH 2024 đã tác động trực tiếp đến quyết định của nhiều người lao động.

Là một trong những người đang cân nhắc rút BHXH một lần, ông Nguyễn Xuân Vượng (Thanh Xuân, Hà Nội) ở tuổi 54 đã thay đổi ý định của mình. Ông Vượng chia sẻ: "Trước đây tôi làm lái xe tự do không tham gia BHXH. Mới 5 năm trước tôi được nhận vào làm lái xe cho một công ty tư nhân. Sau 5 năm làm việc, công ty cắt giảm nhân sự nên tôi phải nghỉ việc. Việc đầu tiên tôi nghĩ đến là rút BHXH một lần để có một khoản tiền xử lý việc gia đình. Tuy nhiên, sau khi suy đi tính lại, tôi quyết định sẽ không rút nữa mà sẽ tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện." Ông tính toán thêm: "Tính đến khi tôi 62 tuổi thì cũng được 13 năm tham gia BHXH. Tôi sẽ đóng nốt phần còn thiếu 2 năm để có thể được nhận lương hưu."

Không chỉ những người lao động lớn tuổi, mà ngay cả những người trẻ tuổi cũng đã bắt đầu chủ động tìm hiểu và tham gia BHXH cho người thân của mình. Điều này thể hiện sự nhận thức ngày càng cao về tầm quan trọng của an sinh xã hội.

Bạn Mai Hoa, 22 tuổi, chia sẻ câu chuyện của mình: "Năm ngoái, khi bắt đầu đi làm, em cũng đã tìm hiểu về BHXH tự nguyện để tham gia cho mẹ. Nhưng thấy số năm tối thiểu phải tham gia là 20 năm thì em nghĩ trường hợp của mẹ là không kịp vì mẹ đã 48 tuổi." Tuy nhiên, với quy định mới, cô đã mạnh dạn thực hiện: "Hiện tại, em đã tham gia BHXH tự nguyện cho mẹ em với số tiền 1,2 triệu đồng/tháng, em trích từ lương của mình ra. Em đợi tới khi mẹ tham gia đủ 15 năm là mẹ em sẽ được hưởng lương hưu."

Những câu chuyện như của ông Vượng và bạn Mai Hoa là minh chứng rõ nét cho thấy tác động tích cực của Luật BHXH 2024 trong việc mở rộng cơ hội tiếp cận lương hưu, khuyến khích người dân tham gia BHXH, góp phần xây dựng một xã hội an toàn hơn về mặt an sinh.

Giảm từ 20 xuống còn 15 năm, mức hưởng sẽ tính như thế nào?

Luật BHXH năm 2024, có hiệu lực từ ngày 01/7/2025, không chỉ mở rộng cơ hội hưởng lương hưu mà còn quy định rõ ràng về tỷ lệ hưởng lương hưu cho cả lao động nam và nữ có thời gian đóng BHXH khác nhau. Mức hưởng tối đa vẫn được duy trì ở mức 75%, đảm bảo quyền lợi cho người lao động đóng BHXH lâu năm.

Đối với lao động nam: Nếu đóng BHXH từ 15 năm đến dưới 20 năm: 15 năm đóng đầu tiên sẽ tương ứng với 40% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH. Mỗi năm đóng thêm sau đó (từ năm thứ 16 đến năm thứ 19) sẽ được cộng thêm 1%. Như vậy, nếu đóng đủ 20 năm, tỷ lệ hưởng sẽ là 45%. Nếu đóng BHXH từ 20 năm trở lên: 20 năm đóng đầu tiên sẽ tương ứng với 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH. Sau đó, cứ mỗi năm đóng thêm (từ năm thứ 21 trở đi) sẽ được cộng thêm 2%.

Đối với lao động nữ: Lao động nữ đóng BHXH 15 năm sẽ được hưởng tỷ lệ 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH. Sau đó, cứ mỗi năm đóng thêm (từ năm thứ 16 trở đi) sẽ được cộng thêm 2%.

Quy định đặc biệt cho người có thời gian đóng BHXH quốc tế: Luật BHXH 2024 cũng quy định chi tiết về việc tính mức lương hưu hằng tháng đối với những người lao động đủ điều kiện hưởng lương hưu nhưng có thời gian đóng BHXH theo quy định của Điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Trong trường hợp này, nếu người lao động có thời gian đóng BHXH tại Việt Nam dưới 15 năm, mỗi năm đóng trong thời gian này sẽ được tính bằng 2,25%. Quy định này nhằm đảm bảo quyền lợi cho những người lao động di chuyển giữa các quốc gia và đóng góp vào hệ thống an sinh xã hội ở nhiều nơi.

Với những quy định mới, đặc biệt là việc giảm số năm đóng BHXH tối thiểu để hưởng lương hưu, cùng với mức lương hưu hằng tháng ổn định và việc định kỳ được Nhà nước điều chỉnh mức hưởng, cuộc sống của người lao động khi về già sẽ được đảm bảo tốt hơn. Hơn nữa, trong suốt thời gian hưởng lương hưu, người lao động sẽ được Quỹ BHXH mua thẻ BHYT, giúp họ được chăm sóc sức khỏe một cách đầy đủ và kịp thời.

Những thay đổi này thể hiện sự quan tâm của Nhà nước trong việc xây dựng một hệ thống an sinh xã hội toàn diện và bền vững. Chúng ta có thể tin tưởng rằng, sẽ ngày càng có thêm nhiều người lao động được đảm bảo lương hưu để ổn định cuộc sống và được hưởng chính sách BHYT để chăm sóc sức khỏe khi về già, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho toàn xã hội./.