Toàn cảnh phiên họp

Tại phiên họp, thừa uỷ quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung trình bày báo cáo của Chính phủ về tình hình thực hiện chính sách, chế độ BHXH; quản lý và sử dụng Quỹ BHXH năm 2020.

Báo cáo của Chính phủ cho biết, trong năm 2020, Chính phủ, Bộ LĐ-TB&XH, BHXH Việt Nam và các cơ quan hữu quan đã chủ động, tích cực trong việc sửa đổi, ban hành 13 văn bản quy phạm pháp luật và hướng dẫn để kịp thời đáp ứng công tác quản lý, điều hành, phục vụ các đối tượng thụ hưởng chế độ, tiếp cận chính sách, chế độ bảo hiểm xã hội. Về cơ bản, các văn bản đã bảo đảm việc triển khai đầy đủ các chế độ, chính sách theo quy định của các Luật.

Về phát triển đối tượng: Đến hết năm 2020, tổng số đối tượng tham gia BHXH là 16.176.180 người, tăng thêm 2,6% so với năm 2019; trong đó, đối tượng tham gia BHXH bắt buộc là 15.050.944 người, giảm 1,0 % so với năm 2019; số người tham gia BHXH tự nguyện là 1.125.236 người, tăng hơn 2 lần so với năm 2019. Số người tham gia BHTN là 13.337.492 người, giảm 1,0% so với năm 2019 và chiếm tỷ lệ khoảng 27,53% lực lượng lao động trong độ tuổi.

Về công tác thanh tra, kiểm tra: Năm 2020, Bộ LĐ-TB&XH và ngành BHXH Việt Nam đã thực hiện 8.619 cuộc thanh tra, kiểm tra chủ yếu là do ngành BHXH thực hiện (99,39%); đã phát hiện nhiều trường hợp sai phạm, chưa thực hiện đúng, đủ quy định pháp luật về BHXH, BHTN. Cụ thể, riêng thanh tra ngành BHXH Việt Nam phát hiện 11.185 người lao động thuộc đối tượng nhưng chưa tham gia hoặc đóng thiếu thời gian với số tiền phải truy đóng 80 tỷ đồng; 24.086 người lao động đóng thiếu mức quy định với số tiền 68 tỷ đồng; số tiền các đơn vị sử dụng lao động được thanh tra nợ trước khi có quyết định là 1.971 tỷ đồng và sau thanh tra đã nộp 1.443 tỷ đồng.

Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung trình bày Báo cáo của Chính phủ

Về cải cách thủ tục hành chính và ứng dụng công nghệ thông tin

Đây là lĩnh vực mà ngành BHXH Việt Nam luôn đi đầu trong những năm gần đây và tiếp tục duy trì thành quả đã đạt được. Đã hoàn thành cung cấp dịch vụ công ở mức độ 4 cho tất cả các thủ tục hành chính của ngành (27/27 thủ tục hành chính). Việc ứng dụng VssID-BHXH số trên thiết bị di động đã đạt được những kết quả tích cực và hướng tới quản lý, công khai và kiểm soát tốt hơn quá trình tham gia bảo hiểm xã hội của các bên.

Về tình hình quản lý và sử dụng quỹ BHXH, quỹ BHTN và quỹ Bảo hiểm Tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp năm 2020 đều đảm bảo đúng quy định, hiệu quả. Công tác chi trả các chế độ BHXH, BHTN được bảo đảm, kịp thời, hỗ trợ người dân, người lao động vượt qua khó khăn, nhất là trong tình hình dịch bệnh. Năm 2020, tổng số tiền chi trả các chế độ BHXH ước khoảng 240.765 tỷ đồng…

Trình bày Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thuý Anh cho biết, việc phát triển người tham gia BHXH đạt 95,71% chỉ tiêu đề ra trong năm 2020 là sự nỗ lực, cố gắng rất lớn trong bối cảnh dịch bệnh tác động tiêu cực đến tình hình kinh tế-xã hội. Tuy nhiên, số liệu thực tế cho thấy, việc phát triển lực lượng tham gia BHXH còn thấp, đặc biệt là việc phát triển BHXH bắt buộc và sẽ còn gặp nhiều khó khăn trong thực hiện chỉ tiêu năm 2021 mà Nghị quyết số 28/NQ-TW đề ra.

Về tình hình thu BHXH, Ủy ban nhận thấy: Số thu BHXH bắt buộc tăng 6,25% nhưng tốc độ tăng thấp hơn so với tốc độ tăng thu của năm 2019; mức lương bình quân làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc và BHTN tăng không đáng kể, thậm chí tỉ lệ tăng có xu hướng giảm so với giai đoạn trước. Tiền lương bình quân làm căn cứ đóng BHXH tự nguyện có xu hướng giảm.

Về tình hình nợ đóng, Ủy ban thấy rằng số nợ, chậm đóng có thể tiếp tục gia tăng trong năm 2021 và những năm tiếp theo. Vì vậy, cần tính toán về hệ quả pháp lý đối với chính sách tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất khi triển khai các gói hỗ trợ các đối tượng chịu ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19 trong trường hợp doanh nghiệp không có khả năng đóng bù khi hết thời hạn tạm dừng đóng.

Về cải cách thủ tục hành chính và ứng dụng công nghệ thông tin, Chủ nhiệm Uỷ ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thuý Anh đánh giá, đây là lĩnh vực mà ngành BHXH Việt Nam luôn đi đầu trong những năm gần đây và tiếp tục duy trì thành quả đã đạt được. Việc ứng dụng VssID-BHXH số trên thiết bị di động đã đạt được những kết quả tích cực. Tuy nhiên, việc tham gia giao dịch điện tử của cá nhân và một số đơn vị vẫn chưa đạt mục tiêu đề ra, nhất là nhóm doanh nghiệp tư nhân, hộ gia đình có ít lao động, do hạn chế về khả năng tiếp cận thông tin, thiếu phương tiện, thiết bị ứng dụng công nghệ thông tin.

Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thuý Anh trình bày Báo cáo thẩm tra

Về tình hình kết dư các quỹ, Ủy ban thấy rằng các quỹ có tính chất ngắn hạn về cơ bản đều bảo đảm khả năng chi trả, có kết dư lớn và còn có chế độ, chính sách liên quan đến các quỹ này chưa được thực hiện. Về Quỹ Hưu trí, tử tuất, mặc dù vẫn đang kết dư lớn, song cần tính toán thận trọng, kỹ càng hơn trong việc bảo đảm cân đối trong dài hạn, nhất là với sự thay đổi về đặc điểm của quy mô và cơ cấu dân số (tốc độ già hóa dân số). Ủy ban cũng đánh giá các chi phí quản lý BHXH, BHYT, BHTN cơ bản được bố trí, thực hiện theo quy định, nhiều nội dung chi được báo cáo là đã cắt giảm so với dự toán.

Kiến nghị với Chính phủ, Uỷ ban Xã hội của Quốc hội cho rằng Chính phủ cần chỉ đạo các bộ, ngành và các địa phương tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra thực hiện chính sách BHXH, có giải pháp hữu hiệu để hạn chế tình trạng không chấp hành hoặc chấp hành chưa đầy đủ pháp luật về BHXH, trong đó đặc biệt lưu ý việc thực hiện các kiến nghị của Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Đẩy mạnh việc hoàn thiện hệ thống pháp luật để kịp thời thể chế hóa các nghị quyết của Đảng, khắc phục các tồn tại hạn chế, tạo cơ sở pháp lý đầy đủ hơn để phát triển lĩnh vực an sinh xã hội.

Có giải pháp đồng bộ, quyết liệt trong việc phát triển đối tượng tham gia BHXH, đặc biệt là lao động ở khu vực phi chính thức, nhóm tham gia BHXH tự nguyện; hạn chế hưởng BHXH một lần.

Đối với Bộ LĐTB&XH khẩn trương trình Chính phủ quyết định biện pháp xử lý tiền nợ BHXH, BHTN và BHYT tồn đọng kéo dài; ban hành văn bản hướng dẫn việc tham gia và hưởng bảo hiểm tai nạn lao động theo hình thức tự nguyện. Đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng cơ sở dữ liệu cung cầu lao động, liên thông dữ liệu BHXH, BHTN giữa các cơ quan liên quan.

Với BHXH Việt Nam, đẩy mạnh phát triển đối tượng tham gia BHXH; giải quyết, chi trả các chế độ BHXH, BHTN chính xác, kịp thời, thuận tiện nhất cho người thụ hưởng. Tăng cường thanh tra chuyên ngành đóng BHXH; đẩy nhanh tiến độ thu hồi các khoản thanh toán chế độ không đúng quy định. Bảo đảm gắn hiệu quả sử dụng chi phí quản lý với kết quả phát triển đối tượng, tiếp tục thực hiện việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả./.