Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ chủ trì Tọa đàm. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Duy trì, khôi phục hoạt động kinh tế để có năng lực, nguồn lực, điều kiện cho phòng, chống dịch

Phát biểu chào mừng, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, các ý kiến của tọa đàm là kênh thông tin quý giá để Quốc hội quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước về kinh tế - xã hội. Diễn đàn cũng là nơi để các chuyên gia, các nhà khoa học, các nhà quản lý bày tỏ quan điểm chuyên sâu, độc lập, nhiều góc nhìn, mang tính xây dựng của mình để phát triển kinh tế - xã hội đạt chất lượng, bền vững. Phó Chủ tịch Quốc hội bày tỏ mong có được nhiều ý kiến thẳng thắn, tâm huyết của các chuyên gia, các cơ quan đơn vị, các tổ chức quốc tế; đồng thời gợi mở một số vấn đề.

Cụ thể, về bối cảnh, các đại biểu cho ý kiến thảo luận, đánh giá về bối cảnh chung trong nước và thế giới. Các chuyên gia, đại diện các tổ chức nước ngoài (WB, ADB, IMF), chia sẻ những nhận xét, ý kiến về các diễn biến tài chính, đầu tư, thương mại toàn cầu năm 2021, dự báo năm 2022 và các năm tiếp theo; diễn biến mới nhất của kinh tế thế giới và những tác động tới kinh tế - xã hội của Việt Nam.

Các chuyên gia, các nhà khoa học, các bộ, ngành cho ý kiến về tình hình trong nước, bối cảnh để hoàn thành kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 4 tháng cuối năm 2021, cả năm 2021 và xây dựng kế hoạch năm 2022.

Về thách thức, Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, dịch COVID-19 bùng phát lần thứ 4 ở Việt Nam với diễn biến phức tạp ở các tỉnh, thành phía Nam và nhiều địa phương trong cả nước. Việt Nam đã thực hiện nhiều biện pháp để hạn chế dịch bệnh, phần nào kiểm soát được sự lây lan, số ca nhiễm theo ngày có dấu hiệu giảm. Tuy nhiên, nhiều địa phương thực hiện giãn cách xã hội trong thời gian dài, trong đó có các các tỉnh, thành phố trọng điểm kinh tế, các khu công nghiệp, khu chế xuất nơi tập trung nhiều lao động và có các doanh nghiệp trong chuỗi giá trị toàn cầu… đã gây tác động rất lớn đến đời sống kinh tế - xã hội, hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và người dân.

Đại biểu dự Tọa đàm. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Năm 2021, kinh tế Việt Nam có dấu hiệu chưa bắt nhịp, đồng điệu với kinh tế thế giới. Trong khi kinh tế thế giới và nhiều nước đảo chiều từ tăng trưởng âm của 2020 sang tăng trưởng dương 2021, Việt Nam tăng trưởng 2021 dự báo không đạt kế hoạch và tăng không đáng kể so với 2020. Đây là vấn đề cần làm rõ nguyên nhân để có giải pháp phù hợp.

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội, nhận diện các thách thức là rất quan trọng để triển khai thực hiện kế hoạch các tháng cuối năm 2021 và xây dựng kế hoạch 2022.Về nhiệm vụ và giải pháp, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, chủ trương của Đảng, Nhà nước Việt Nam là tập trung khống chế dịch để bảo đảm an toàn sức khỏe, tính mạng của người dân, tạo cơ sở cho việc khôi phục, phát triển kinh tế; đồng thời Từ đó, Phó Chủ tịch Quốc hội mong muốn các đại biểu chia sẻ kinh nghiệm phản ứng với dịch của các nước châu Âu, các quốc gia trên thế giới, các chính sách, các gói hỗ trợ tài khóa, tiền tệ của các quốc gia trong đại dịch COVID-19 và bài học cho Việt Nam; giải pháp để ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế, thu, chi ngân sách nhà nước; giải pháp để kiểm soát lạm phát, thị trường bất động sản, thị trường chứng khoán; giải pháp để khôi phục thúc đẩy các hoạt động dịch vụ, các hoạt động bán lẻ, sản xuất công nghiệp; các giải pháp khắc phục việc đứt gãy chuỗi cung ứng, bình ổn giá nguyên vật liệu thiết yếu, chi phí logistics và không để dứt gãy thị trường trong nước cũng như thế giới; các giải pháp để thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, ODA, thúc đẩy tiến độ thực hiện các dự án trọng điểm, quan trọng quốc gia; các giải pháp để kiểm soát  nợ xấu của các tổ chức tín dụng, công ty tài chính, nợ xấu tín dụng tiêu dụng và giải pháp khơi thông vốn tín dụng cho các doanh nghiệp; giải pháp để tận dụng cơ hội từ các hiệp định FTA, thu hút đầu tư nước ngoài; xây dựng các mô hình kinh tế số, kinh tế chia sẻ, thương mại điện tử, công nghệ thông tin, thanh toán không dùng tiền mặt; các giải pháp để hoàn thiện thể chế và nhiều vấn đề quan trọng khác như: văn hóa, giáo dục, y tế bảo đảm trật tự, an toàn xã hội…

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh, kinh tế - xã hội là vấn đề rất rộng và là vấn đề quan trọng quốc gia phải quyết định; bối cảnh tình hình hiện nay nhiều thách thức cần những giải pháp đột phá; mong các đại biểu đã tham dự diễn đàn có những đóng góp ý kiến tâm huyết, sát thực cho Quốc hội và những thông tin này cũng là đề xuất gợi mở cho Chính phủ xây dựng, đề xuất các chính sách dài hơi hơn cho thời gian tiếp theo.

Tiếp theo, các đại biểu trong nước và quốc tế phát biểu tham luận, trao đổi, thảo luận nêu bật những nhận định, đánh giá về bối cảnh đặc biệt của tình hình quốc tế, trong nước, những khó khăn, thách thức, những vấn đề lớn, trọng tâm, từ đó tham vấn ý kiến, đưa ra những giải pháp, kiến nghị xác đáng cho năm 2022 và những năm tiếp theo...

Tiếp tục phòng, chống và kiểm soát dịch COVID-19 hiệu quả

Đánh giá tổng quan kinh tế Việt Nam năm 2021 và triển vọng năm 2022, Tiến sỹ Trần Thị Hồng Minh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho rằng, kể từ đầu năm 2021 trở lại đây, bối cảnh kinh tế thế giới tiếp tục có những diễn biến nhanh, phức tạp và khó lường. Các tổ chức quốc tế đã có những đánh giá lạc quan, dù còn khá thận trọng về đà phục hồi kinh tế trong năm 2021. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) vào tháng 7/2021 dự báo tăng trưởng kinh tế thế giới năm 2021 ở mức 6%.

Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương Trần Thị Hồng Minh phát biểu. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Dù vậy, các nghiên cứu và thảo luận chính sách đều nhận định đà phục hồi tăng trưởng kinh tế thế giới chịu ảnh hưởng của ba nhóm rủi ro chính. Đó là dịch COVID-19 vẫn diễn biến phức tạp, kể cả ở những quốc gia đã làm chủ công nghệ vaccine, tham gia chuỗi cung ứng vaccine hay có tỷ lệ tiêm vaccine cao (như Mỹ, Ấn Độ, Anh…). Cạnh tranh địa chính trị diễn ra rất phức tạp. Ngoài ra là nhóm rủi ro liên quan đến ổn định kinh tế vĩ mô, đặc biệt là lạm phát và rủi ro nợ.

Về bối cảnh trong nước, diễn biến dịch COVID-19 kéo dài, nhất là từ cuối tháng 4/2021 đến nay, khiến Chính phủ và những địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề phải duy trì các biện pháp giãn cách xã hội và hạn chế đi lại. Đến nay, dù diễn biến dịch còn phức tạp, nhưng công tác phòng chống dịch đã có những chuyển biến cơ bản, đặc biệt là về công tác ngoại giao vaccine và đẩy nhanh tốc độ tiêm chủng cho người dân.

Chính phủ vẫn hướng tới “mục tiêu kép”, song cũng lắng nghe, cân nhắc với những đề xuất mới, như đề xuất cho phép các nhà máy trong khu công nghiệp duy trì sản xuất trong điều kiện bảo đảm phòng chống dịch, đề xuất cho phép doanh nghiệp chủ động nhập vaccine... Nhờ đó, Chính phủ và nhiều ngành, địa phương đã có điều kiện để cân nhắc tích cực hơn các kịch bản, lộ trình, biện pháp mở cửa trở lại nền kinh tế, hướng tới phục hồi, phát triển kinh tế trong trạng thái bình thường mới.

Những kết quả kinh tế - xã hội đạt được trong những tháng đầu năm còn khoảng cách so với mục tiêu đề ra từ đầu năm, song cũng có những nét tích cực. Ổn định kinh tế vĩ mô được duy trì, CPI bình quân 8 tháng năm 2021 tăng 1,79% so với bình quân cùng kỳ năm 2020. Xuất khẩu trong 8 tháng đầu năm tăng trưởng tới 21,8% so với cùng kỳ 2020. Tuy nhiên, nền kinh tế vẫn phải đối mặt với những khó khăn, hệ lụy của dịch COVID-19.

Ông Jacques Moris, Chuyên gia Kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam phát biểu. Ảnh: Doãn Tấn/ TTXVN

Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương kiến nghị ba giai đoạn trong chương trình phục hồi kinh tế. Theo đó, giai đoạn 1 (đến quý I/2022): Uu tiên phòng, chống dịch COVID-19, kết hợp với chính sách kinh tế vĩ mô (kể cả thúc đẩy giải ngân đầu tư công) để hỗ trợ cho doanh nghiệp “trụ vững” qua thời kỳ khó khăn và duy trì cải cách môi trường kinh doanh để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. Giai đoạn 2 (đến hết 2023): sau khi kiểm soát dịch COVID-19, tiến hành nới lỏng chính sách kinh tế vĩ mô để kích cầu cho nền kinh tế, đồng thời tạo thêm “sức bật” cho doanh nghiệp. Giai đoạn 3 (sau 2023): Bình thường hóa chính sách kinh tế vĩ mô, hướng tới củng cố nền tảng kinh tế vĩ mô và thúc đẩy cải cách thể chế kinh tế sâu rộng hơn.

Ngoài ra, vận dụng các chính sách kinh tế vĩ mô linh hoạt theo các kịch bản để ứng phó với các diễn biến bất lợi của kinh tế thế giới và khu vực; đẩy mạnh đa dạng hóa xuất khẩu, trên cơ sở nghiên cứu, nắm bắt thông tin kịp thời về các thị trường, sản phẩm còn dư địa khai thác trong bối cảnh đại dịch cũng như khả năng đáp ứng các FTA quan trọng (như CPTPP, EVFTA); nghiên cứu, khuyến khích các mô hình kinh tế mới ở thị trường trong nước  để tạo thêm không gian kinh tế trong nước; đẩy nhanh tiến độ triển khai các gói hỗ trợ người dân, doanh nghiệp đã ban hành...

Thúc đẩy quá trình phục hồi

Với tham luận “COVID-19: Kinh tế Việt Nam lấy lại ánh hào quang”, đại diện Ngân hàng Thế giới đã đề xuất 4 bài học để thúc đẩy quá trình phục hồi và giúp Việt Nam đi vào trạng thái bình thường mới.

Theo đại diện Ngân hàng Thế giới, tiêm chủng (đồng thời với xét nghiệm) có ý nghĩa quan trọng để kiểm soát đại dịch để giảm thiểu thiệt hại về kinh tế. Bên cạnh đó, vẫn cần có những hạn chế đi lại nhưng phải thông minh hơn; tìm điểm cân bằng phù hợp giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ; tăng cường trợ giúp xã hội để ngăn chặn tình trạng kiệt quệ tài chính ở các nhóm dễ bị tổn thương, hạn chế gia tăng bất bình đẳng.

Quang cảnh Tọa đàm. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Đại diện Ngân hàng Thế giới lưu ý, tốc độ phục hồi tương quan chặt chẽ với quy mô của các chương trình tiêm chủng, nhưng xét nghiệm vẫn là biện pháp quan trọng để ngăn chặn đại dịch. Bởi, các quốc gia có chương trình tiêm chủng tích cực hơn dự kiến sẽ tăng trưởng nhanh hơn vào năm 2021. Việc hạn chế di chuyển một cách thông minh sẽ giúp cân bằng mối quan tâm về an toàn và kinh tế. Điều này có nghĩa vẫn cần duy trì một số hạn chế di chuyển vì mọi người đều có thể làm lây mắc COVID-19 ngay cả khi đã được tiêm chủng nhưng cách ly có mục tiêu để hiệu quả nhất về chi phí đồng thời giám sát chặt chẽ, chia sẻ thông tin để điều chỉnh các biện pháp hạn chế di chuyển.

Đặc biệt, Việt Nam cần tăng cường khả năng phục hồi thông qua một hệ thống trợ giúp xã hội mạnh mẽ và linh hoạt. Để làm được điều này cần phân bổ thêm vốn cho các chương trình trợ giúp xã hội; xây dựng một cơ quan đăng ký xã hội quy mô lớn và áp dụng kỹ thuật số, để nhanh chóng xác định những người dễ bị tổn thương; mở rộng quy mô thanh toán điện tử, để tiếp cận một cách hiệu quả những người thụ hưởng đã được xác định.

Phát biểu bế mạc tọa đàm, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ gửi lời cảm ơn đến các đại biểu, chuyên gia trong nước và quốc tế đã tham dự Tọa đàm và cho ý kiến tâm huyết, trách nhiệm với khát khao cống hiến đóng góp cho đất nước và Quốc hội. Chủ tịch Quốc hội cho biết, các ý kiến tại Tọa đàm sẽ được các Ủy ban của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ được nghiên cứu kỹ lưỡng trong quá trình thẩm tra, xem xét, quyết định các chính sách phát triển kinh tế - xã hội. Quốc hội và Chính phủ đang rất quyết liệt trong việc hoàn thiện thể chế. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã quyết định sẽ tổ chức Diễn đàn kinh tế xã hội thường niên (dự kiến trong quý I/2022 về chủ đề Phục hồi kinh tế sau đại dịch).