Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng trình bày Tờ trình Dự án Luật Đầu tư theo hình thức đối tác công tư trước Quốc hội. Nguồn ảnh: Quochoi.vn

Cần thiết phải hình thành khung pháp lý về đầu tư theo phương thức đối tác công tư

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình về dự án Luật Đầu tư theo hình thức đối tác công tư, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, việc ban hành một đạo luật riêng để điều chỉnh hoạt động đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), tránh tình trạng “vay mượn” quy định của các pháp luật khác trong quá trình áp dụng là cần thiết với mục tiêu hình thành khung pháp lý ổn định, bền vững. Hiện nay, việc ban hành Luật PPP quy định chi tiết cho hoạt động PPP mới chỉ dừng ở cấp Nghị định, chịu sự điều chỉnh của nhiều Luật (ngân sách Nhà nước, đầu tư, đầu tư công, bảo vệ môi trường, doanh nghiệp, đất đai, xây dựng, đấu thầu...). Hơn nữa, để tiếp tục thúc đẩy đầu tư PPP thì cần có khung pháp lý ổn định cho hợp đồng PPP dài hạn, nhiều rủi ro, đầu tư quy mô lớn. Nhà đầu tư cũng như các bên cho vay thường yêu cầu tính ổn định của các pháp luật điều chỉnh hợp đồng.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, Tại Nghị quyết số 613/2018/UBTVQH14 ngày 13/12/2018 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội sử dụng tên gọi cho luật này là “Luật Đầu tư theo hình thức đối tác công tư”. Tuy nhiên, Luật Đầu tư công số 39/2019/QH14 được Quốc hội thông qua ngày 13/6/2019 sử dụng thuật ngữ “đầu tư theo phương thức đối tác công tư”. Do đó, để thống nhất thuật ngữ, đồng thời phản ánh được bản chất cơ chế đầu tư PPP, trong Tờ trình lần này, Chính phủ đề nghị sửa tên Luật thành “Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư”.

Dự thảo Luật PPP được bố cục thành 11 chương với 102 điều, trên cơ sở kế thừa Nghị định số 63/2018/NĐ-CP về PPP; đồng thời bổ sung một số chính sách mới.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cũng cho biết, do tính chất hợp đồng PPP là dài hạn, chi phí chuẩn bị đầu tư một dự án PPP khá cao, đồng thời muốn hấp dẫn các nhà đầu tư, nhất là nhà đầu tư nước ngoài thì cần dự án có quy mô đủ lớn; vì vậy quy định quy mô dự án tối thiểu nhằm thu hút các nhà đầu tư có năng lực tài chính thực sự, định hướng đầu tư các dự án PPP có quy mô vốn đủ lớn đối với các lĩnh vực hạ tầng trọng tâm được quy định tại Luật, hạn chế các dự án quy mô nhỏ, dẫn đến đầu tư dàn trải, phân tán nguồn lực. Các dự án có quy mô nhỏ hơn hạn mức này có thể lựa chọn các phương thức khác với thủ tục đơn giản hơn (xã hội hóa trong lĩnh vực y tế, giáo dục; đầu tư tư nhân...) theo đó vẫn bảo đảm được cơ hội thu hút vốn đầu tư tư nhân cho các dự án quy mô nhỏ ở địa phương. Từ đó, Chính phủ báo cáo Quốc hội xem xét, cho ý kiến theo 02 phương án:

Phương án 1: Quy định về quy mô tối thiểu của dự án PPP ngay tại dự thảo Luật và giao Chính phủ quy định chi tiết quy mô chi tiết cho từng lĩnh vực (như dự thảo hiện nay).

Phương án 2: Không quy định quy mô tối thiểu của dự án PPP tại dự thảo Luật và giao Chính phủ quy định chi tiết về quy mô tối thiểu cho từng lĩnh vực phù hợp với từng thời kỳ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Về phân loại dự án PPP và thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư, dự thảo quy định thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư dự án PPP bao gồm 03 cấp: Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ và cấp Bộ trưởng, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.

Tùy theo quy mô, tính chất, yêu cầu dự án, Hội đồng thẩm định có các cấp khác nhau như các dự án quan trọng quốc gia do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư thì phải được xem xét bởi Hội đồng thẩm định nhà nước; đối với dự án do Thủ tướng Chính phủ quyết định chủ trương đầu tư thì thành lập Hội đồng thẩm định liên ngành để thẩm định dự án PPP.

Quy trình chung thực hiện dự án PPP theo quy định hiện hành đã tiệm cận với thông lệ quốc tế. Ngoài ra, Dự thảo Luật thiết kế quy trình đặc thù cho dự án ứng dụng công nghệ cao

Bên cạnh đó, dự thảo Luật còn quy định về cơ chế quản lý và sử dụng vốn nhà nước trong dự án PPP, hoạt động của doanh nghiệp dự án, quyết toán vốn đầu tư xây dựng dự án PPP, các cơ chế bảo đảm của Chính phủ…

Bảo đảm ổn định pháp lý để nâng cao hiệu quả đầu tư

Tại phần thảo luận tại tổ về dự án Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, đa số ĐBQH nhất trí với sự cần thiết ban hành luật và cho rằng, dự luật sẽ khắc phục những khó khăn, bất cập đang tồn tại hiện nay, bảo đảm khung pháp lý ổn định để nâng cao hiệu quả các dự án PPP dài hạn, nhiều rủi ro, đầu tư quy mô lớn.

Các Đại biểu Quốc hội bấm nút nhất trí với Tờ trình của Chính phủ. Nguồn ảnh: Daibieunhandan

Theo ý kiến của đa số các đại biểu thì các quy định tại dự thảo Luật đã làm rõ được phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng của dự án Luật, cũng như khẳng định được mục tiêu của hoạt động đầu tư PPP nhằm thu hút khu vực tư nhân đầu tư phát triển công trình, hệ thống cơ sở hạ tầng và cung cấp sản phẩm, dịch vụ công. Một số ý kiến đề nghị nghiên cứu, rà soát quy định tại Khoản 2, Điều 3 dự thảo Luật, cụ thể hơn về cách thức xử lý những quy định khác nhau giữa dự án Luật này đối với một số nội dung đã được quy định tại một số luật khác có liên quan như về trình tự, thủ tục đầu tư, thực hiện dự án, bảo đảm đầu tư tại Luật Đầu tư; về lựa chọn nhà đầu tư tại Luật Đấu thầu; về cơ chế quản lý vốn nhà nước tại Luật Ngân sách nhà nước và Luật Quản lý nợ công; hoạt động của doanh nghiệp tại Luật Doanh nghiệp... nhằm bảo đảm nguyên tắc áp dụng pháp luật đã được quy định tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Về lĩnh vực đầu tư của dự án PPP, khoản 1 Điều 5 dự thảo Luật, ĐBQH Nguyễn Thanh Quang (Đà Nẵng) cho rằng, việc ghi rõ từng khoản, mục, lĩnh vực đầu tư là quá cụ thể, sẽ vướng trong triển khai thực tế.

Nhu cầu đầu tư cho phát triển kinh tế - xã hội là rất lớn, trong khi nguồn lực đầu tư hạn chế, chính vì vậy, một số ý kiến cho rằng, đối với các lĩnh vực đầu tư theo phương thức PPP cần có định hướng thu hút đầu tư gắn kết chặt chẽ với các ưu tiên đầu tư quốc gia, tránh việc đầu tư dàn trải, lãng phí và hiệu quả đầu tư thấp. Dự thảo Luật đã xác định một số lĩnh vực đầu tư cần thiết, cũng như có quy định mở đối với các lĩnh vực phát sinh trong tương lai cần đầu tư theo phương thức PPP trên nguyên tắc các lĩnh vực khác phải phù hợp với quy định về lĩnh vực đầu tư công và khả năng bố trí vốn đầu tư công trong kế hoạch đầu tư công trung hạn (nếu dự án có sử dụng vốn đầu tư công). Tuy nhiên, các đại biểu cũng đề nghị, cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, rà soát kỹ lưỡng và xác định một cách có chọn lọc về các lĩnh vực đầu tư theo phương thức PPP, bảo đảm tính công khai, minh bạch, hiệu quả của phương thức đầu tư PPP và thống nhất, đồng bộ với quy định tại các luật liên quan, tạo cơ sở pháp lý rõ ràng cho các bên trong lựa chọn phương thức đầu tư phù hợp./.