Xử lý nghiêm hành vi thu mua sổ BHXH của người lao động

Bộ LĐTBXH cho biết theo báo cáo sơ bộ của BHXH Việt Nam (năm 2022), số người lao động mượn hồ sơ tư pháp mà cơ quan BHXH các địa phương đã phát hiện đến thời điểm hiện tại là 3.716 trường hợp, trong đó đã giải quyết 9.320 lượt người hưởng chế độ ốm đau với số tiền trên 5,3 tỷ đồng, 301 lượt người hưởng chế độ thai sản với số tiền trên 3,7 tỷ đồng, 102 người hưởng chế độ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp với số tiền trên 2,2 tỷ đồng, 71 lượt người hưởng chế độ dưỡng sức phục hồi sức khỏe với số tiền trên 185,2 triệu đồng. Hiện tại, người lao động mượn hồ sơ muốn điều chỉnh thông tin cá nhân để làm cơ sở tiếp tục tham gia và hưởng các quyền lợi BHXH. 

Bộ LĐTBXH cho biết, việc người lao động mượn hồ sơ của người khác để giao kết hợp đồng lao động là hành vi vi phạm nguyên tắc “trung thực” và vi phạm nghĩa vụ cung cấp thông tin khi giao kết hợp đồng lao động (khoản 1 Điều 15 và khoản 2 Điều 16 của Bộ luật Lao động), đây là trường hợp hợp đồng lao động vô hiệu toàn bộ. Bộ LĐTBXH đã có Công văn18 gửi Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và cơ quan BHXH, hướng dẫn người lao động, người sử dụng lao động ra cơ quan Tòa án để thực hiện thủ tục tuyên bố hợp đồng lao động vô hiệu, sau đó cơ quan BHXH sẽ tiến hành điều chỉnh thông tin tham gia BHXH của người lao động theo Quyết định của Tòa án. 

Khắc phục tình trạng cấu kết, lập khống, làm giả hồ sơ hưởng chế độ, chi sai chế độ BHXH.

Về tình trạng thu mua gom sổ BHXH của người lao động, Bộ LĐTBXH nêu rõ, theo quy định tại khoản 6 Điều 18 Luật BHXH thì người lao động có quyền: “Ủy quyền cho người khác nhận lương hưu, trợ cấp BHXH”. Quy định này nhằm tạo thuận lợi cho người lao động trong tham gia và thụ hưởng các chế độ BHXH, hoàn toàn phù hợp với các quy định của pháp luật về quyền công dân. Tuy nhiên, xuất phát từ việc nhận thức của người lao động còn chưa đầy đủ, các đối tượng xấu đã lợi dụng quy định trên để tiếp cận, dụ dỗ, lôi kéo người lao động để thực hiện việc mua bán sổ BHXH của người lao động với giá rẻ kèm theo giấy ủy quyền nhận trợ cấp BHXH để sau đó làm thủ tục thanh toán với cơ quan BHXH và hưởng chênh lệnh. 

Bộ LĐTBXH đã có Công văn số 1443/LĐTBXH- BHXH ngày 27/4/2020 gửi Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố thuộc Trung ương và BHXH Việt Nam để chỉ đạo các sở, ban, ngành có liên quan kịp thời cảnh báo, phát hiện, ngăn chặn, xử lý nghiêm các hành vi thu mua sổ BHXH của người lao động và tăng cường công tác quản lý, kiểm soát chặt chẽ quy trình chi trả để đảm bảo việc chi trả được đầy đủ, kịp thời đúng đối tượng. 

Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong việc quản lý hồ sơ.

Hiện nay, thực hiện nhiệm vụ Chính phủ đã giao, Bộ LĐTBXH phối hợp với các bộ, ngành đã xây dựng dự thảo Luật BHXH (sửa đổi)19, trong đó đề xuất nhiều giải pháp nhằm hạn chế trình trạng hưởng BHXH một lần, tăng tính hấp dẫn, thu hút người lao động tham gia BHXH để hưởng lương hưu; đồng thời bổ sung hành vi bị nghiêm cấm liên quan tới nội dung này. 

Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong việc quản lý hồ sơ

Trong thời gian vừa qua, triển khai thực hiện một trong những chính sách của Nhà nước đối với BHXH: “Ưu tiên đầu tư phát triển thông tin trong quản lý BHXH”. Cơ quan BHXH đã được bố trí nguồn lực cần thiết để tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong việc quản lý BHXH. Điều này đã góp phần phát hiện, xử lý và hạn chế tình trạng cấu kết, lập khống, làm giả hồ sơ hưởng chế độ, chi sai chế độ BHXH. 

Cụ thể, trong năm 2021, thông qua Cổng tiếp nhận hệ thống giám định BHYT đã hỗ trợ kiểm soát dữ liệu hưởng các chế độ BHXH, thực hiện đối soát được hơn 6,5 triệu trường hợp, qua đó giúp cho việc chi trả chế độ BHXH được chặt chẽ, chính xác và hạn chế trục lợi từ quỹ BHXH. Qua công tác thanh tra, kiểm tra năm 2021, cũng đã phát hiện và yêu cầu thu hồi về quỹ BHXH số tiền 9,5 tỷ đồng hưởng chế độ sai quy định (chiếm 0,006% tổng số tiền chi trả các chế độ BHXH trong năm 2021). 

Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khoá XV. Ảnh: Quochoi

Nhằm tiếp tục khắc phục, hạn chế tình trạng trên, Bộ LĐTBXH cho biết sẽ chỉ đạo BHXH Việt Nam đẩy mạnh tuyên truyền chính sách, pháp luật về BHXH. Qua đó để nâng cao nhận thức, hiểu biết của người lao động, người sử dụng lao động đối với chính sách, pháp luật về BHXH, bảo hiểm thất nghiệp, trong đó có các quy định về hành vi và chế tài xử lý đối với các hành vi phạm pháp luật về BHXH. 

Đồng thời tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong việc quản lý hồ sơ tham gia, hồ sơ thụ hưởng chế độ BHXH. Thực hiện kết nối, liên thông dữ liệu, các phần mềm giải quyết nhằm kịp thời phát hiện, ngăn chặn các hành vi gian lận, trục lợi BHXH. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra nhằm phát hiện, xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH. Đánh giá và kiến nghị bổ sung hoặc tăng chế tài xử lý đối với các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH./.