Những nội dung quan trọng được thông qua lần này đánh dấu bước điều chỉnh lớn trong chính sách giáo dục, trong đó có việc bỏ cấp bằng tốt nghiệp trung học cơ sở (THCS) và thống nhất áp dụng một bộ sách giáo khoa dùng chung trên toàn quốc từ năm 2026.

Bỏ bằng tốt nghiệp THCS, thống nhất bộ sách giáo khoa dùng chung từ năm 2026 (Ảnh minh họa)

Theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục, từ ngày 01/01/2026, học sinh học xong chương trình THCS sẽ không còn được cấp bằng tốt nghiệp như trước đây. Thay vào đó, việc hoàn thành chương trình sẽ được xác nhận trực tiếp trên học bạ. Quy định mới nêu rõ văn bằng của hệ thống giáo dục quốc dân sẽ chỉ bao gồm bằng tốt nghiệp trung học phổ thông (THPT), bằng trung học nghề, bằng trung cấp, bằng cao đẳng, bằng cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ và một số văn bằng thuộc chương trình đào tạo chuyên sâu của các ngành đặc thù. Như vậy, “bằng tốt nghiệp THCS” chính thức được loại bỏ, thay bằng khái niệm “hoàn thành chương trình THCS hoặc tương đương”.

Học sinh kết thúc chương trình tiểu học hoặc THCS, đáp ứng đủ điều kiện theo quy định của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ được hiệu trưởng ghi xác nhận vào học bạ. Ở cấp THPT, học sinh muốn được cấp bằng tốt nghiệp phải tham dự kỳ thi và đạt yêu cầu; trường hợp không dự thi hoặc thi không đạt sẽ được cấp giấy chứng nhận hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông. Giấy chứng nhận này cho phép người học đăng ký thi lấy bằng tốt nghiệp THPT khi có nhu cầu hoặc theo học các chương trình giáo dục nghề nghiệp. Quy định mới cũng phù hợp với chủ trương đẩy mạnh chuyển đổi số khi cho phép cấp văn bằng, chứng chỉ dưới dạng giấy hoặc dạng số.

Cùng với việc bỏ bằng tốt nghiệp THCS, Quốc hội cũng thống nhất điều chỉnh một nội dung mang tính nền tảng khác của giáo dục phổ thông là: Sử dụng một bộ sách giáo khoa thống nhất trên toàn quốc. Theo đó, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ quyết định bộ sách giáo khoa dùng chung để bảo đảm sự nhất quán, tránh tình trạng chênh lệch chất lượng giữa các bộ sách như thời gian qua. Chính phủ sẽ quy định việc miễn phí sách giáo khoa cho học sinh. Hội đồng quốc gia thẩm định sách giáo khoa được thành lập theo từng môn học, hoạt động giáo dục, chịu trách nhiệm về nội dung và chất lượng thẩm định. Sau khi được Hội đồng đánh giá xếp loại đạt, Bộ trưởng sẽ phê duyệt để đưa vào sử dụng. Quy trình này nhằm bảo đảm bộ sách thống nhất vẫn đạt chuẩn về nội dung và phù hợp với định hướng đổi mới giáo dục phổ thông.

Cùng trong phiên làm việc, Quốc hội thông qua Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) với trọng tâm là mở rộng quyền tự chủ đại học đi đôi với tăng cường trách nhiệm giải trình và kiểm định chất lượng. Dự thảo luật đã tiếp thu hơn 3.000 ý kiến góp ý, tập trung vào tám nhóm vấn đề nhằm xây dựng hành lang pháp lý đầy đủ cho giai đoạn đổi mới mới. Luật làm rõ mô hình tự chủ toàn diện nhưng không “tự lo”, nhấn mạnh vai trò đồng hành của Nhà nước, đồng thời đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản trị và đào tạo. Các chương trình đào tạo bác sĩ nội trú, chuyên khoa 1, chuyên khoa 2 được xác định là đào tạo chuyên sâu sau đại học theo hướng nghề nghiệp; Bộ Y tế sẽ hướng dẫn và quản lý việc tổ chức đào tạo.

Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) cũng được thông qua với tỷ lệ tán thành rất cao. Điểm đáng chú ý là việc bổ sung mô hình trung học nghề - bậc học tương đương THPT, tích hợp kiến thức cốt lõi với kỹ năng nghề. Việc này nhằm tăng tính định hướng nghề nghiệp, thu hút học sinh sau THCS và THPT tham gia học nghề, góp phần thúc đẩy mục tiêu phổ cập nghề cho thanh niên. Luật mới cũng tạo đột phá trong đổi mới chương trình, chuẩn đào tạo, quản lý trên nền tảng dữ liệu số và tăng cường gắn kết cơ sở giáo dục nghề nghiệp với doanh nghiệp./.