Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) định nghĩa, “nhà ở” là môi trường dân cư bao gồm tất cả các dịch vụ cần thiết cho sức khỏe thể chất, tinh thần, an sinh xã hội… của một hộ gia đình. Nhà ở có thể được phân loại là giá cả hợp lý nếu không vượt quá 30% thu nhập hộ gia đình. Vì vậy, khu ổ chuột, theo nghĩa cơ bản nhất, là “nơi trú ẩn không đáp ứng được điều kiện tiện nghi tối thiểu, chẳng hạn nhà vệ sinh không đạt chuẩn, chất lượng công trình không bảo đảm hoặc quá tải số lượng người được phép cư trú”.

Hình minh họa (nguồn: Internet)

Tuy nhiên, việc tạo ra quỹ nhà ở xã hội không hề đơn giản, đặc biệt là khi xét đến nguồn tài chính mà các Chính phủ phải có để mở rộng các chương trình liên quan đến hạng mục này. “Không phải chỉ cần tăng số lượng nhà ở xã hội là có giá nhà phải chăng. Để tiếp cận nhà ở xã hội, người thuộc đối tượng thụ hưởng cần thêm một số hình thức hỗ trợ như trợ cấp (tiền) thuê nhà, trợ cấp xã hội... để phù hợp với các mục tiêu phát triển bền vững dài hạn. Thêm vào đó, việc phá dỡ các khu ổ chuột hiện có có xu hướng làm gián đoạn các cộng đồng đô thị lâu đời. Bởi các khu ổ chuột không chỉ là khu dân cư dành cho công dân thu nhập thấp mà còn là trung tâm phát triển văn hóa-kinh tế, thúc đẩy hoạt động thương mại với các quầy bán trái cây, quầy cắt tóc và các doanh nghiệp nhỏ khác”- đại diện WHO cho biết.

Một ví dụ minh họa cho quan điểm của WHO, đó là Sáng kiến của Cơ quan Nhà ở Quốc gia Thái Lan (NHA), một chương trình đặc biệt thành công trong việc tạo ra nhà ở giá rẻ và liên kết các biện pháp phát triển cộng đồng với khả năng tiếp cận nhà ở an toàn. Thái Lan có một trong những tỷ lệ sở hữu nhà cao nhất trên toàn thế giới, ước tính là 81% vào năm 2010, chủ yếu là do thành công của NHA. Được thành lập lần đầu tiên vào năm 1973, kết hợp lợi ích của các nhà đầu tư tư nhân- những người đang tìm kiếm cơ hội phát triển đất đai được trợ cấp cao- với việc sản xuất nhà ở giá rẻ, nhà ở NHA có giá thấp, tăng cường khả năng tiếp cận cho hộ gia đình có thu nhập thấp và trung bình, đồng thời, cung cấp trợ cấp lên tới 2.000 USD. Năm 2020, trong bối cảnh đại dịch Covid-19, NHA đã đưa ra hơn 141 chương trình nhà ở với giá dưới 31.000 USD, giúp hàng nghìn người nhập cư có thể ở lại Thủ đô Bangkok trong giai đoạn kinh tế khó khăn.

Việc tạo ra nhà ở giá rẻ chắc chắn là một chiến lược triển vọng để giảm nghèo. Bên cạnh đó, cũng kích thích tăng trưởng kinh tế ở cấp độ quốc gia. Ông Samuel Munzele Maimbo, Giám đốc Bộ phận Huy động nguồn lực IDA và Tài chính doanh nghiệp IBRD của Ngân hàng Thế giới (WB) bày tỏ quan điểm: “Tạo ra nhà ở giá rẻ là chìa khóa cho sự phát triển bền vững, lâu dài”.