Nguyên tắc chung: Mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH để tính lương hưu và trợ cấp một lần được quy định tại Điều 72 của Luật BHXH năm 2024 và được chi tiết hóa tại Điều 15 của Nghị định 158/2025/NĐ-CP. Mức này cũng được sử dụng để tính hưởng BHXH một lần, trợ cấp tuất một lần và trợ cấp hằng tháng cho người không đủ điều kiện hưởng lương hưu.

Mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH là một trong những yếu tố quyết định trực tiếp đến mức lương hưu và các khoản trợ cấp một lần mà người lao động được hưởng khi nghỉ hưu hoặc đủ điều kiện nhận chế độ (Ảnh minh họa)

Cách tính đối với người lao động theo chế độ tiền lương do Nhà nước quy định

Trường hợp có toàn bộ thời gian đóng BHXH theo chế độ lương Nhà nước:

Việc tính bình quân tiền lương sẽ dựa trên số năm đóng BHXH cuối cùng trước khi nghỉ hưu, theo một lộ trình cụ thể:

- Tham gia BHXH trước 01/01/1995: Tính bình quân của 05 năm cuối.

- Tham gia từ 01/01/1995 đến 31/12/2000: Tính bình quân của 06 năm cuối.

- Tham gia từ 01/01/2001 đến 31/12/2006: Tính bình quân của 08 năm cuối.

- Tham gia từ 01/01/2007 đến 31/12/2015: Tính bình quân của 10 năm cuối.

- Tham gia từ 01/01/2016 đến 31/12/2019: Tính bình quân của 15 năm cuối.

- Tham gia từ 01/01/2020 đến 31/12/2024: Tính bình quân của 20 năm cuối.

- Tham gia từ 01/01/2025 trở đi: Tính bình quân của toàn bộ thời gian đóng BHXH.

Các trường hợp đặc biệt:

Làm công việc nặng nhọc, độc hại: Người có đủ 15 năm làm công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm trở lên, sau đó chuyển sang công việc khác có mức lương đóng BHXH thấp hơn, sẽ được lấy mức lương của số năm làm công việc nặng nhọc, độc hại (tương ứng với số năm tính bình quân quy định tại khoản 1 Điều 72 của Luật) để tính bình quân.

Sĩ quan, quân nhân chuyển ngành: Nếu mức lương đóng BHXH của những năm cuối trước khi nghỉ hưu thấp hơn so với những năm cuối trước khi chuyển ngành, họ sẽ được lấy tiền lương làm căn cứ đóng BHXH của những năm cuối trước khi chuyển ngành để tính mức bình quân.

Có phụ cấp thâm niên nghề: Việc tính toán sẽ phức tạp hơn, tùy thuộc vào việc những năm cuối để tính bình quân có bao gồm phụ cấp thâm niên hay không, đảm bảo quyền lợi cho người lao động.

Thời gian công tác ở cấp xã: Thời gian công tác ở cấp xã đã được tính hưởng BHXH, thời gian đóng BHXH theo Nghị định số 09/1998/NĐ-CP, và thời gian đóng của người hoạt động không chuyên trách cấp xã sẽ được tính là thời gian đóng theo chế độ tiền lương do Nhà nước quy định.

Thời gian công tác trước 01/01/1995 không hưởng lương: Nếu người lao động có thời gian công tác trước năm 1995 mà không được hưởng tiền lương, sinh hoạt phí (được trả thù lao bằng công điểm hoặc lương thực như giáo viên mầm non, chủ nhiệm hợp tác xã có quy mô toàn xã,..), thì thời gian này sẽ không được tính vào mức bình quân tiền lương.

Cách tính đối với người lao động theo chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định: Đối với nhóm đối tượng này, mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH sẽ được tính trên toàn bộ thời gian đóng BHXH.

Cách tính đối với người có cả hai giai đoạn đóng BHXH: Người lao động vừa có thời gian đóng BHXH theo chế độ lương Nhà nước, vừa có thời gian đóng theo chế độ do người sử dụng lao động quyết định, thì sẽ tính bình quân tiền lương chung của các thời gian. Trong đó, phần thời gian đóng theo chế độ lương Nhà nước sẽ được tính bình quân theo quy định nêu trên.

Điều chỉnh tiền lương đã đóng BHXH

Để đảm bảo giá trị của tiền lương đã đóng không bị trượt giá theo thời gian, pháp luật quy định phải điều chỉnh tiền lương trước khi tính bình quân.

Đối với khu vực Nhà nước: Người tham gia BHXH trước 01/01/2016, tiền lương đã đóng được điều chỉnh theo "mức tham chiếu" tại thời điểm hưởng chế độ. Người tham gia từ 01/01/2016 trở đi sẽ được điều chỉnh theo chỉ số giá tiêu dùng của từng thời kỳ theo quy định của Chính phủ.

Đối với khu vực ngoài Nhà nước: Tiền lương đã đóng BHXH được điều chỉnh trên cơ sở chỉ số giá tiêu dùng của từng thời kỳ theo quy định của Chính phủ. Hệ số điều chỉnh này được BHXH Việt Nam xác định và công khai hằng năm dựa trên số liệu do Cục Thống kê, Bộ Tài chính cung cấp./.