Điều kiện hưởng lương hưu linh hoạt hơn

Một trong những nội dung mới của Luật BHXH năm 2024 được người lao động quan tâm nhất là quy định về điều kiện hưởng lương hưu. Người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được nhận lương hưu hằng tháng khi đáp ứng đủ các điều kiện về thời gian đóng BHXH và tuổi nghỉ hưu, cụ thể với hai trường hợp:

Trường hợp 1: Đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định tại Bộ luật Lao động năm 2019, đồng thời có từ đủ 15 năm đóng BHXH trở lên.

Trường hợp 2: Áp dụng cho người tham gia BHXH tự nguyện trước ngày 01/01/2021 có từ đủ 20 năm đóng BHXH trở lên và đủ 60 tuổi với nam hoặc 55 tuổi với nữ.

Thời điểm bắt đầu hưởng lương hưu cũng được quy định cụ thể, tránh tình trạng người dân phải chờ đợi hoặc có sự khác biệt trong áp dụng. Ví dụ, nếu người tham gia đủ điều kiện để nhận lương hưu vào tháng 6 thì sẽ được nhận lương hưu từ tháng 7. Trong trường hợp, người tham gia tiếp tục đóng BHXH tự nguyện sau khi đã đủ điều kiện hưởng lương hưu, thì thời điểm nhận lương hưu là ngày đầu tiên của tháng liền kề sau tháng dừng đóng và có yêu cầu hưởng lương hưu.

Quy định mới này được đánh giá là tạo sự linh hoạt, hạn chế thiệt thòi cho nhóm người lao động có quá trình tham gia BHXH hạn chế.

Luật BHXH năm 2024 mang đến nhiều thay đổi quan trọng đối với người tham gia BHXH tự nguyện.

Tăng mức hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện từ ngân sách Nhà nước

Ngày 26/5/2025, Chính phủ ban hành Nghị định số 159/2025/NĐ-CP, trong đó có quy định về việc nâng mức hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện từ ngân sách Nhà nước. Cụ thể như sau:

Người thuộc hộ nghèo, sống ở xã đảo, đặc khu theo quy định của Chính phủ được: Hỗ trợ 50% mức đóng.

Người thuộc hộ cận nghèo được: Hỗ trợ: 40% mức đóng.

Người dân tộc thiểu số được: Hỗ trợ 30% mức đóng.

Các đối tượng khác được: Hỗ trợ 20% mức đóng.

Người tham gia BHXH tự nguyện thuộc đối tượng hỗ trợ ở nhiều mức khác nhau thì được hỗ trợ theo mức cao nhất. Thời gian hỗ trợ tùy thuộc vào thời gian tham gia BHXH tự nguyện thực tế của mỗi người nhưng không quá 10 năm (120 tháng).

Căn cứ vào điều kiện phát triển kinh tế - xã hội, khả năng ngân sách Nhà nước từng thời kỳ, Chính phủ xem xét điều chỉnh mức hỗ trợ tiền đóng cho người tham gia BHXH tự nguyện cho phù hợp.

Ngoài ra, Chính phủ cũng khuyến khích: các cơ quan, tổ chức và cá nhân hỗ trợ tiền đóng BHXH cho người tham gia BHXH tự nguyện; Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, tùy theo điều kiện kinh tế - xã hội, khả năng cân đối ngân sách, kết hợp huy động các nguồn lực xã hội, trình Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định hỗ trợ tiền đóng BHXH cho người tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn ngoài mức hỗ trợ Trung ương đã thực hiện.

So với quy định cũ, mức hỗ trợ tham gia BHXH tự nguyện này đã tăng lên đáng kể. Trước đây, hộ nghèo chỉ được hỗ trợ 30% mức đóng, hộ cận nghèo 25%, người dân tộc thiểu số và các đối tượng khác 10%. Đây là minh chứng rõ nét thể hiện sự quan tâm của Nhà nước trong việc khích lệ và quan tâm tới công tác đảm bảo an sinh xã hội cho người lao động phi chính thức và cũng được xem là giải pháp quan trọng để tạo động lức cho người dân nhất là nhóm lao động thu nhập thấp, người dân vùng khó khăn có cơ hội được tham gia BHXH tự nguyện.

Thêm chế độ trợ cấp thai sản cho cả lao động nam và nữ khi tham gia

Từ ngày 01/7/2025, chính sách BHXH tự nguyện chính thức mở rộng thêm chế độ trợ cấp thai sản cho người tham gia.

Lao động nữ sinh con, hoặc lao động nam có vợ sinh con, nếu có thời gian đóng BHXH tự nguyện hoặc vừa có thời gian đóng BHXH bắt buộc và tự nguyện từ đủ 6 tháng trở lên trong 12 tháng trước khi sinh, sẽ được nhận trợ cấp thai sản 2 triệu đồng cho mỗi con sinh ra hoặc mỗi trường hợp thai từ 22 tuần tuổi trở lên chết trong tử cung, thai chết khi chuyển dạ.

Lao động nữ là người dân tộc thiểu số, hoặc dân tộc Kinh có chồng là người dân tộc thiểu số thuộc hộ nghèo khi sinh con: Được hưởng thêm chính sách hỗ trợ khác theo quy định của Chính phủ.

Ngân sách nhà nước bảo đảm nguồn chi trợ cấp thai sản. Chính phủ quyết định điều chỉnh mức trợ cấp thai sản phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và khả năng của ngân sách nhà nước từng thời kỳ.

Việc bổ chế độ trợ cấp thai sản này giúp nâng cao tính hấp dẫn của chính sách BHXH tự nguyện và là bước tiến để đảm bảo công bằng hơn về mặt chính sách giữa BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện.

Mở rộng đối tượng tham gia

Luật BHXH 2024 cũng bổ sung thêm hai nhóm mới được phép tham gia BHXH tự nguyện: (1) Người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn có thời hạn từ đủ 01 tháng trở lên (kể cả trường hợp người lao động và người sử dụng lao động thỏa thuận bằng tên gọi khác nhưng có nội dung thể hiện về việc làm có trả công, tiền lương và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên). (2) Cán bộ, công chức, viên chức. Nếu người lao động thuộc hai nhóm này đang tạm hoãn thực hiện hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc (trừ trường hợp hai bên có thỏa thuận về việc đóng BHXH bắt buộc trong thời gian này).

4 điểm mới của chính sách BHXH tự nguyện nêu trên có hiệu lực từ ngày 01/7/2025 và được đánh giá sẽ tạo động lực mạnh mẽ để mở rộng diện bao phủ BHXH. Người dân, đặc biệt là người lao động tự do sẽ có thêm nhiều quyền lợi an sinh từ việc được hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện đến các chế độ thụ hưởng ngắn hạn và dài hạn./.