BHXH Việt Nam ký kết chương trình phối hợp công tác với Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam

Chậm đóng, nợ BHXH: Nhiều vi phạm

Theo Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam qua giám sát thực hiện chính sách pháp luật BHXH trong các loại hình DN năm 2016, tình trạng DN vi phạm các chính sách về BHXH, BHYT, BH thất nghiệp vẫn diễn ra. Ðặc biệt, tình trạng nợ đóng, chậm đóng các loại bảo hiểm vẫn phổ biến...

Đoàn giám sát liên ngành đã tiến hành giám sát trực tiếp tại 09 DN trong đó có 01 DN Nhà nước, 02 DN FDI, 03 DN TNHH, 036 DN cổ phần và làm việc với UBND tỉnh, thành phố, đại diện các cơ quan, ban, ngành liên quan trong tỉnh gồm: Ủy ban MTTQ Việt Nam, Thanh tra Nhà nước, Sở Lao động – Thương binh và Xã hội, BHXH và Liên đoàn lao động tỉnh, thành phố.

Báo cáo kết quả giám sát của Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam về tình hình thực hiện pháp luật về BHXH tại các DN cho thấy: về cơ bản, các DN tuân thủ việc đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp cho người lao động (NLĐ); thực hiện việc lập, quản lý hồ sơ, sổ sách theo dõi việc giải quyết các chế độ BHXH cho NLĐ; có sổ theo dõi, cập nhật biến động tình hình tăng, giảm lao động để đóng BHXH hàng tháng với cơ quan BHXH. Việc tuyến dụng, giao kết hợp đồng lao động với NLĐ cơ bản được các DN tuân thủ theo quy định. Mức tham gia BHXH, BHYT, BH thất nghiệp và tỷ lệ trích nộp BHXH, BHYT, BH thất nghiệp của DN và của NLĐ theo quy định. Việc chi trả các chế độ BHXH cho NLĐ được thực hiện tương đối kịp thời. Một số quy định mới về chính sách BHXH đã được DN bước đầu thực hiện như: giải quyết chế độ thai sản cho lao động nam có vợ sinh con (11 trường hợp ở Công ty CP Mondelez Kinh Đô Việt Nam, 73 trường hợp ở Công ty TNHH Minh Long 1); giao sổ BHXH cho NLĐ quản lý (Công ty TNHH Elentec Việt Nam)…

Tuy nhiên, báo cáo giám sát cũng nêu rõ một số vi phạm chủ yếu được phát hiện qua giám sát. Trong đó, nổi bật hơn cả là vi phạm về chậm đóng, nợ BHXH với số tiền gần 15 tỉ đồng. Cụ thể: Có 6 DN thường xuyên chậm đóng BHXH từ 1- 3 tháng. Tính đến thời điểm giám sát, một số DN vẫn nợ BHXH, BHYT như: Công ty CP Trần Đức (nợ hơn 7,8 tỉ đồng), Công ty CP Truyền thông đa phương tiện Lasta (nợ trên 5 tỉ đồng), Công ty TNHH MTV Đầu tư phát triển thuỷ lợi Hà Nội (nợ gần 2 tỉ đồng).

Vẫn còn những vi phạm như DN chưa thực hiện việc khai báo, trích đóng kịp thời các khoản BHXH, BHYT, BH thất nghiệp cho NLĐ với cơ quan BHXH (NLĐ đã trích đóng phần tỷ lệ theo quy định). Trong khi đó, các DN nợ BHXH hằng tháng đều trích tiền đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp (10,5%) từ tiền lương, tiền công của NLĐ nhưng không đóng kịp thời, ảnh hưởng lớn đến quyền lợi của NLĐ. Ðặc biệt, đến thời điểm giám sát, có 39 NLĐ nghỉ việc nhưng chưa được chốt sổ để xác nhận thời gian đóng BHXH do DN đang nợ BHXH (như Công ty cổ phần truyền thông đa phương tiện Lasta). Tại thời điểm giám sát, có năm DN đang giữ 2.568 sổ BHXH của NLĐ đã nghỉ việc... Có 02 DN chưa xây dựng hệ thống thang lương, bảng lương theo Nghị định 49/2013/NĐ-CP của Chính phủ. Thu nhập bình quân của NLĐ 4 – 5 triệu đồng/người/tháng nhưng tiền lương làm căn cứ đóng BHXH chỉ tương ứng với mức lương tối thiểu vùng của năm 2015 – 2016. Việc xác định các loại phụ cấp, trợ cấp trong thang lương, bảng lương để làm cơ sở đóng BHXH cho NLĐ, tiêu chuẩn xét kéo dài thời hạn nâng bậc lương ở một số DN chưa được thực hiện theo quy định.

Ký kết và triển khai Chương trình phối hợp giữa BHXH Nghệ An và UB MTTQ tỉnh Nghệ An

Tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát

Từ năm 2014, hệ thống của MTTQ Việt Nam cũng như các sở, ban, ngành ở địa phương đã tăng cường công tác thanh kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách pháp luật về BHXH. Việc tiếp nhận và giải quyết các khiếu nại về BHXH cũng được các cơ quan ở địa phương quan tâm, kịp thời giải quyết. 

Đến hết tháng 9/2016, tại ba tỉnh, thành phố (gồm Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Bình Dương) được giám sát đều có DN nợ BHXH với tổng số nợ khoảng 5.723 tỷ đồng. Tỷ lệ bao phủ BHXH bình quân của ba tỉnh khoảng 50% trên tổng số lực lượng lao động thuộc đối tượng tham gia BHXH của địa phương. 

Các cơ quan Nhà nước ở địa phương đã thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách BHXH nhưng tỷ lệ còn thấp so với số lượng DN cần thanh tra, kiểm tra và chế tài xử phạt còn rất hạn chế. Việc xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực BHXH theo Nghị định số 95/2013/NĐ-CP ngày 22/8/2013, Nghị định số 88/2015/NĐ-CP ngày 07/10/2015 của Chính phủ chưa đủ sức răn đen.

Bên cạnh đó, công tác hậu kiểm, giám sát và khởi kiện các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH còn nhiều vướng mắc. Năm 2015, BHXH các tỉnh, thành phố đã thực hiện việc khởi kiện các DN nợ BHXH dây dưa, kéo dài. Từ đầu năm 2016, theo quy định của Luật BHXH, tổ chức công đoàn được trao quyền khởi kiện ra tòa đối với hành vi vi phạm pháp luật về BHXH, gây ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của NLĐ, tập thể NLĐ. Tuy nhiên, tính đến thời điểm giám sát, tại 3 tỉnh, thành phố  thực hiện giám sát, công tác khởi kiện các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH của tổ chức công đoàn về BHXH còn chưa được thực hiện. Cơ quan chức năng đã không liên lạc được với một số chủ DN để thực hiện kết luận thanh kiểm tra, giám sát hoặc DN không còn khả năng thanh toán nợ BHXH. Nhiều trường hợp DN bị giải thể, phá sản, không còn hoạt động nên NLĐ không được trả hồ sơ BHXH để tham gia BHXH ở DN mới…

Trước thực tế trên, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã kiến nghị Quốc hội và Chính phủ nghiên cứu, có giải pháp để tạo cơ sở pháp lý vững chắc thực hiện tốt Luật BHXH. Bên cạnh đó, Chính phủ cũng chỉ đạo BHXH Việt Nam tiếp tục nghiên cứu, có giải pháp bảo đảm quyền lợi của NLĐ ở các DN nợ BHXH. Ngoài ra, MTTQ các cấp tiếp tục phối hợp với tổ chức Công đoàn giám sát và khởi kiện các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH.

Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam cũng kiến nghị, cơ quan BHXH Việt Nam cần phối hợp chặt chẽ Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và các cơ quan chức năng ở địa phương để nắm chắc số lượng đối tượng phải tham gia BHXH bắt buộc, thực hiện tốt công tác phát triển và thực thi nghiêm túc các chế độ, chính sách về BHXH. BHXH Việt Nam tiếp tục nghiên cứu, có giải pháp bảo đảm quyền lợi của NLĐ. Báo cáo Chính phủ về tình hình nợ BHXH và đề xuất các giải pháp thu hồi, xử lý "nợ xấu" hoặc khoanh nợ đối với một số DN không có khả năng chi trả. Tiếp tục phối hợp tổ chức công đoàn giám sát thực hiện các chính sách, pháp luật về BHXH; khởi kiện các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH gây ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của NLĐ, tập thể NLĐ ra tòa án. Tham mưu, trình Chính phủ sớm ban hành Nghị định quy định biện pháp xử lý DN giải thể, phá sản, chủ DN bỏ trốn, nợ tiền bảo hiểm để bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của NLĐ. Bên cạnh đó, tham mưu, báo cáo Chính phủ trình Quốc hội xem xét điều chỉnh giảm tỷ lệ trích nộp BH thất nghiệp cho cả NLĐ và người sử dụng lao động, góp phần tạo điều kiện để DN phát triển bền vững và cải thiện điều kiện cho NLĐ.../.