Nền tảng mở rộng bao phủ BHYT bền vững giai đoạn mới

Ngay từ rất sớm, Đảng ta đã xác định rõ ràng, chính sách BHYT không chỉ là một trong những trụ cột quan trọng của hệ thống an sinh xã hội, mà còn là chính sách nhân văn, thể hiện bản chất ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa: không để ai bị bỏ lại phía sau trong tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe thiết yếu. Nhiều nghị quyết, chủ trương lớn của Đảng về bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân đã đặt BHYT ở vị trí trung tâm, coi đây là công cụ kinh tế – xã hội quan trọng bậc nhất để thực hiện công bằng xã hội, ổn định an sinh và phát triển đất nước bền vững. Những định hướng chiến lược này không chỉ tạo nền tảng lý luận vững chắc cho việc hoàn thiện hệ thống chính sách pháp luật, mà còn là kim chỉ nam để toàn ngành Y tế và hệ thống BHXH Việt Nam đổi mới mạnh mẽ cơ chế quản lý, phương thức cung ứng dịch vụ, mở rộng diện bao phủ và nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh BHYT.

Với những định hướng tại các văn bản của Đảng và Nhà nước, đã giúp việc triển khai thực hiện BHYT toàn dân đạt nhiều kết quả tích cực. (Ảnh minh họa).

Công tác BHYT trong nhiều năm qua đạt được nhiều kết quả nổi bật, minh chứng cho sự đúng đắn và hiệu quả trong định hướng chiến lược của Đảng và Nhà nước, đặc biệt với các văn kiện mang tính lịch sử như Nghị quyết số 21-NQ/TW (năm 2012) của Bộ Chính trị về tăng cường lãnh đạo đối với công tác BHXH, BHYT giai đoạn 2012-2020; Nghị quyết số 68/2013/QH13 (năm 2013) của Quốc hội khóa XIII về “Đẩy mạnh thực hiện chính sách, pháp luật BHYT, tiến tới BHYT toàn dân”; hay Nghị quyết số 20-NQ/TW (năm 2017) của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân trong tình hình mới. Các chủ trương lớn này đã tạo hành lang chính trị quan trọng để các bộ, ngành và địa phương triển khai đồng bộ nhiều chính sách mới, mở rộng diện bao phủ BHYT, tăng quyền lợi người tham gia và từng bước nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh BHYT.

Đặc biệt, năm 2025 đánh dấu bước ngoặt bản lề với nhiều đổi mới có tính chất đột phá, thể hiện quyết tâm chính trị ở mức độ cao nhất của Đảng đối với công tác chăm sóc sức khỏe. Ba văn kiện lớn được ban hành gồm: Nghị quyết số 72-NQ/TW (ngày 09/9/2025) của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá trong chăm sóc sức khỏe Nhân dân (Nghị quyết 72-NQ/TW); Chỉ thị số 52-CT/TW (ngày 03/10/2025) của Ban Bí thư về tăng cường thực hiện BHYT toàn dân trong giai đoạn mới (Chỉ thị số 52-CT/TW); và Nghị định số 188/2025/NĐ-CP hướng dẫn thi hành một số điều của Luật BHYT, đã hợp thành một cấu trúc thống nhất về định hướng, giải pháp và cơ chế tổ chức thực hiện. Theo đó, mục tiêu các văn bản quan trọng của Đảng, Quốc hội và Chính phủ đã hình thành một cấu trúc chính sách đồng bộ, tạo hành lang pháp lý đầy đủ để hiện thực hóa mục tiêu BHYT toàn dân vào năm 2030. Các định hướng này kết nối chặt chẽ với nhau, tạo nên hệ thống chính sách xuyên suốt theo ba trụ cột trọng tâm: mở rộng bao phủ, nâng cao chất lượng dịch vụ, và bảo đảm cân đối quỹ BHYT bền vững. Đây chính là nền tảng cốt lõi, có ý nghĩa quyết định đối với việc hoàn thành mục tiêu BHYT toàn dân, đồng thời kiến tạo hệ thống y tế theo hướng phòng bệnh - bền vững - công bằng, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới. Từ các văn kiện này, nhiều nhiệm vụ cụ thể đã được xác định rõ, bao gồm: tăng cường đầu tư cho y tế cơ sở, đổi mới căn bản cơ chế tài chính y tế, hiện đại hóa quản trị bệnh viện, đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện, mở rộng phạm vi quyền lợi BHYT theo hướng dự phòng, quản lý bệnh mãn tính và chăm sóc sức khỏe liên tục cho Nhân dân.

BHYT toàn dân, nhiệm vụ chính trị xuyên suốt của chế độ

Trong nhiều nghị quyết, Đảng xác định BHYT toàn dân là mục tiêu quan trọng của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, là thước đo cụ thể thể hiện cam kết chính trị “không ai bị bỏ lại phía sau”. Nhờ hệ thống văn bản chỉ đạo thống nhất của Đảng, công tác BHYT đạt nhiều thành tựu vượt bậc: từ mức độ bao phủ 57% dân số vào năm 2009, tăng lên 74,7% vào năm 2015, và đến cuối năm 2024, số người tham gia BHYT đã vượt mốc 95 triệu người, đạt tỷ lệ bao phủ 94,2% dân số. Với đà tăng trưởng mạnh mẽ này, dự kiến năm 2025, số người tham gia BHYT ước đạt 97,422 triệu người, tỷ lệ bao phủ BHYT đạt 95,16%, đưa Việt Nam sớm hoàn thành mục tiêu bao phủ BHYT toàn dân trước thời hạn mà Nghị quyết 20-NQ/TW đã đề ra.

Ông Nguyễn Đức Hòa, Phó Giám đốc BHXH Việt Nam nhấn mạnh: Những định hướng quan trọng của Đảng đã tạo sức lan tỏa mạnh mẽ, huy động sự vào cuộc quyết liệt của cấp ủy, chính quyền các cấp, hình thành “cú hích” mang tính quyết định cho tiến trình thực hiện mục tiêu BHYT toàn dân. Cùng với đó, hệ thống cơ sở khám, chữa bệnh không ngừng được mở rộng với gần 13.000 cơ sở ký hợp đồng BHYT, đáp ứng kịp thời nhu cầu khám chữa bệnh của người dân. Tính đến hết tháng 10 năm 2025, quỹ BHYT đã chi trả cho hơn 151 triệu lượt khám, chữa bệnh BHYT với tổng kinh phí hơn 115 nghìn tỷ đồng, khẳng định vai trò là tấm lá chắn tài chính quan trọng của từng người dân. Danh mục quyền lợi BHYT ngày càng được mở rộng, bao gồm hơn 10.000 dịch vụ kỹ thuật, trên 1.000 hoạt chất thuốc và hàng trăm loại vật tư y tế, tạo điều kiện thuận lợi nhất để người dân tiếp cận các phương pháp điều trị tiên tiến.

Các mục tiêu lớn đặt ra trong Nghị quyết số 72-NQ/TW và Chỉ thị số 52-CT/TW đều hướng tới việc nâng tỷ lệ người tham gia gắn bó lâu dài với BHYT thông qua nâng cao chất lượng dịch vụ và mở rộng quyền lợi. Đặc biệt, Nghị quyết số 72-NQ/TW đặt mục tiêu táo bạo và mang tính đột phá về cấu trúc hệ thống y tế, theo đó đến năm 2027, 100% trạm y tế xã có từ 4–5 bác sĩ; 20% lượt khám chữa bệnh BHYT được thực hiện tại tuyến xã; mở rộng chi trả cho dịch vụ dự phòng, sàng lọc và quản lý bệnh mãn tính; tiến tới miễn viện phí cơ bản trong phạm vi quyền lợi BHYT. Những định hướng này thể hiện bước chuyển lớn, mang tính cách mạng trong tư duy, từ mô hình “chữa bệnh” sang mô hình “quản lý sức khỏe” toàn diện, từ thụ động sang chủ động, góp phần giảm đáng kể chi phí y tế và giảm gánh nặng bệnh tật lâu dài cho xã hội.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan khẳng định, Nghị quyết 72-NQ/TW mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, tạo nền tảng để xây dựng hệ thống y tế hiện đại, bền vững và công bằng; những mục tiêu đột phá về nhân lực y tế cơ sở, chi trả dự phòng hay miễn viện phí cơ bản đều thể hiện quyết tâm chính trị lớn của Đảng và Nhà nước trong chăm lo sức khỏe Nhân dân.

Nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh, thước đo niềm tin của người dân

Nếu như trước đây, mở rộng độ bao phủ BHYT được coi là trọng tâm thì hiện nay, yêu cầu nâng cao chất lượng khám, chữa bệnh BHYT được xác định là thước đo niềm tin và sự hài lòng của Nhân dân, là nhiệm vụ cốt lõi để giữ chân người tham gia. Đảng yêu cầu hệ thống BHYT phải đổi mới toàn diện để bảo đảm người dân khi có thẻ BHYT thì thực sự được hưởng dịch vụ y tế tốt hơn, thuận lợi hơn và công bằng hơn. Nghị quyết 72-NQ/TW đề ra các định hướng mang tính cấu trúc nhằm hoàn thiện mô hình cung ứng dịch vụ y tế, công khai minh bạch giá dịch vụ y tế, và tăng cường quản lý chất lượng bệnh viện. Đây là các giải pháp căn bản để đổi mới mô hình tài chính y tế, giúp quản lý hiệu quả chi phí, giảm thiểu tình trạng lạm dụng, trực lợi quỹ BHYT, đồng thời thúc đẩy các cơ sở y tế nâng cao chất lượng dịch vụ một cách thực chất.

Hiện nay, quỹ BHYT đang thực sự đóng vai trò là tấm lá chắn tài chính vững chắc cho mọi tầng lớp Nhân dân. Từ năm 2020 đến tháng 8 năm 2025, quỹ đã chi trả cho khoảng 41.188 trường hợp có chi phí khám chữa bệnh từ 500 triệu đồng đến trên 2 tỷ đồng, với tổng số tiền hơn 33.000 tỷ đồng. Một trường hợp điển hình tại tỉnh Vĩnh Long đã được quỹ BHYT thanh toán hơn 28 tỷ đồng trong 5 năm điều trị các bệnh hiểm nghèo, qua đó cho thấy tính nhân văn sâu sắc, kịp thời của chính sách và tầm quan trọng sống còn của việc bảo đảm an toàn, cân đối quỹ BHYT trong dài hạn. Để phát triển BHYT bền vững, Phó Giám đốc Nguyễn Đức Hòa khẳng định, cần dựa trên ba trụ cột: mở rộng bao phủ để tăng nguồn thu ổn định; kiểm soát chi hợp lý và đổi mới căn bản cơ chế chi trả. Hiện nay, hệ thống BHXH Việt Nam đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp hiện đại hóa như giám định BHYT điện tử, hóa đơn điện tử, hồ sơ bệnh án điện tử, kết nối dữ liệu dân cư, nhằm bảo đảm minh bạch, giảm thất thoát, hướng tới quản trị quỹ hiện đại, lấy người dân làm trung tâm phục vụ.

Cải cách thủ tục hành chính hiện đại, minh bạch

Thực hiện định hướng của Đảng về xây dựng nền hành chính phục vụ, chính sách BHYT cũng được cải cách mạnh mẽ nhằm giảm thời gian, giảm chi phí và tăng sự hài lòng của người dân. Việc tích hợp thẻ BHYT vào căn cước công dân gắn chip, triển khai khám chữa bệnh không dùng giấy tờ, mở rộng thanh toán trực tuyến, chuẩn hóa quy trình giám định trên nền tảng số hóa đã tạo bước đột phá trong cải cách thủ tục hành chính. Nhờ đó, người dân đi khám chữa bệnh chỉ cần sử dụng Căn cước công dân gắn chip hoặc ứng dụng VNeID, thủ tục xét duyệt chi trả được xử lý nhanh hơn, chính xác hơn và dữ liệu được minh bạch hóa tối đa, góp phần xây dựng Chính phủ số.

Theo các chuyên gia và nhà quản lý, để thực hiện thành công các định hướng chiến lược mang tính đột phá trong Nghị quyết 72-NQ/TW và Chỉ thị số 52-CT/TW, ngành Y tế và BHXH Việt Nam cần tiếp tục đổi mới mạnh mẽ hơn nữa cơ chế tài chính, nâng cao năng lực của hệ thống y tế cơ sở, đẩy mạnh y tế dự phòng, tăng cường chuyển đổi số, và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Các cấp ủy, chính quyền địa phương phải xem thực hiện chính sách BHYT là nhiệm vụ chính trị quan trọng, thường xuyên kiểm tra, giám sát, chỉ đạo sát sao để kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực thi, bảo đảm chính sách đi vào cuộc sống một cách hiệu quả nhất. Những định hướng chiến lược của Đảng và Nhà nước về BHYT không chỉ mang tính chỉ đạo mà còn là cam kết sắt son về trách nhiệm với Nhân dân; khẳng định quan điểm xuyên suốt của Đảng và Nhà nước: chăm sóc sức khỏe Nhân dân là nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu, là yếu tố cốt lõi để phát triển con người Việt Nam toàn diện. Trên nền tảng đó, hệ thống BHXH Việt Nam đang từng bước hiện đại hóa, mở rộng bao phủ, nâng cao chất lượng dịch vụ, bảo đảm an toàn và bền vững quỹ BHYT; góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa vì con người và vì sự phát triển bền vững của đất nước, vững bước tiến lên mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh./.