Khuyến nghị toàn cầu được công bố tại Hội nghị Quốc tế về AIDS tổ chức tại Rwanda, sau khi Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt tiêm Lenacapavir 2 lần mỗi năm để phòng ngừa HIV.

‏Bà Meg Doherty, Giám đốc Chương trình HIV khuyến nghị nên tích hợp Lenacapavir vào chiến lược phòng ngừa kết hợp và sử dụng các xét nghiệm chẩn đoán nhanh, bao gồm xét nghiệm tại nhà, để sàng lọc HIV khi người bệnh bắt đầu, tiếp tục hoặc ngừng sử dụng các loại thuốc dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP).

Gilead Sciences, hãng sản xuất Lenacapavir, thông báo sẽ cung cấp thuốc cho Quỹ Toàn cầu với giá không lợi nhuận, đủ cho 2 triệu người tại các nước thu nhập thấp và trung bình. Dù giá không lợi nhuận chưa được tiết lộ cụ thể, song tại Mỹ, Lenacapavir có giá niêm yết hằng năm hơn 28.000 USD.

Hình minh họa (nguồn: Internet)‏

‏Tài trợ quốc tế chiếm tới 80% ngân sách phòng ngừa ở các nước thu nhập thấp và trung bình. Trong 6 tháng qua, Mỹ đã cắt giảm mạnh viện trợ, bao gồm giải thể USAID và giảm ngân sách của Kế hoạch Cứu trợ Khẩn cấp về AIDS (PEPFAR), nguồn tài trợ lớn nhất thế giới chống AIDS.‏

‏Trong bối cảnh nguồn tài trợ cho công tác phòng, chống HIV/AIDS bị cắt giảm mạnh, Liên Hợp Quốc cảnh báo, nếu nguồn tài trợ bị cắt vĩnh viễn, từ nay đến năm 2029 nguy cơ thêm 4 triệu ca tử vong do HIV và 6 triệu ca sẽ nhiễm mới HIV. Mặc dù 25 trong số 60 quốc gia thu nhập thấp và trung bình dự kiến sẽ tăng nguồn ngân sách nội địa cho công tác này, nhưng mức tăng này khó bù đắp phần viện trợ quốc tế bị cắt giảm, đặc biệt khi Mỹ đột ngột chấm dứt khoản cam kết 4,3 tỉ USD của PEPFAR từ tháng 1/2025.

HIV lây lan chủ yếu qua quan hệ tình dục không an toàn hoặc dùng chung kim tiêm. Virus này tấn công hệ miễn dịch, và nếu không được điều trị, có thể dẫn đến hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS). Theo số liệu thống kê, toàn cầu có khoảng 40 triệu người đang sống chung với HIV.‏

‏Lenacapavir, thuốc tiêm phòng HIV mỗi 6 tháng, đang trở thành lựa chọn mới trên toàn cầu, đặc biệt phù hợp với người khó duy trì thuốc uống hằng ngày, kể cả phụ nữ mang thai và cho con bú.

Trước đó, vào ngày 19/6, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) cho biết đã được Mỹ phê duyệt thuốc Lenacapavir, loại thuốc đầu tiên trên thế giới có thể ngăn ngừa HIV bằng hai mũi tiêm mỗi năm. Đây là bước tiến lớn trong cuộc chiến kéo dài hàng thập kỷ nhằm kiểm soát đại dịch toàn cầu, mở ra cơ hội bảo vệ hàng triệu người, dù khả năng tiếp cận vẫn còn là một dấu hỏi lớn.

Khác với vaccine truyền thống, Lenacapavir là thuốc kháng virus, hoạt động bằng cách duy trì nồng độ thuốc trong cơ thể đủ cao để tiêu diệt bất kỳ virus nào xâm nhập. Thuốc cho thấy hiệu quả 96% trong việc bảo vệ phụ nữ dị tính, 100% đối với nhóm nam quan hệ đồng giới và người đa dạng giới, theo hai nghiên cứu của hãng sản xuất Gilead Sciences. Đây là kết quả vượt trội so với các thuốc PrEP dạng viên uống hằng ngày.

Lenacapavir mở ra hướng mới cho phòng ngừa HIV, là bước ngoặt cho ngành y tế toàn cầu, vốn đang gặp khó khăn vì suy giảm đầu tư vào các chương trình chống HIV. TS. David Ho, nhà khoa học tiên phong trong điều trị HIV tại Đại học Columbia, gọi đây là "đột phá lớn".

Trước đó, Lenacapavir đã được FDA phê duyệt vào năm 2022 cho điều trị HIV ở bệnh nhân kháng thuốc. Khi thử nghiệm mở rộng, các nhà khoa học phát hiện thuốc có hai đặc tính nổi bật, có thể tồn tại lâu trong cơ thể và can thiệp hiệu quả vào quá trình sao chép của virus. Đây là tiền đề để Gilead chuyển hướng phát triển thuốc từ điều trị sang phòng ngừa./.