Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà chủ trì Hội nghị (Ảnh chinhphu.vn)

Giảm gánh nặng bệnh lao cho ngành y tế

Sáng 8/4, chủ trì Hội nghị trực tuyến tổng kết công tác phòng, chống lao năm 2023 và triển khai công tác năm 2024, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà, Chủ tịch Ủy ban Quốc gia về chấm dứt bệnh lao, đề nghị các bộ, ngành liên quan các cấp cần có giải pháp, chính sách khả thi ứng phó quyết liệt phòng, chống lao, để giảm chi phí điều trị bệnh lao, giảm gánh nặng cho ngành y tế.

Đặc biệt, Bộ Y tế sớm hoàn thiện các quy trình, thủ tục, phương án, thẩm quyền… thực hiện điều tra toàn quốc Chương trình chống lao quốc gia, để đến năm 2025 triển khai toàn quốc. Tiếp tục huy động sự hưởng ứng của cả cộng đồng với công tác phòng, chống lao; đẩy mạnh hợp tác quốc tế, chuyển giao công nghệ xét nghiệm nhanh kết hợp với y học cổ truyền; phát triển ứng dụng (app) dành cho bệnh nhân lao…

Về nguồn lực tài chính, Phó Thủ tướng giao Bộ Y tế khẩn trương nghiên cứu phương pháp, quy chuẩn kỹ thuật, đơn giá phát hiện, xét nghiệm, phác đồ điều trị… để làm căn cứ thanh toán BHYT, hoặc bố trí từ ngân sách Nhà nước, huy động nguồn lực xã hội dành cho các hoạt động thuộc chương trình phòng, chống lao.

"Bộ Y tế phối hợp với BHXH Việt Nam, Bộ LĐ-TB&XH nghiên cứu phương án chi trả chi phí xét nghiệm phát hiện bệnh lao, cũng như bao phủ BHYT cho mọi bệnh nhân lao. Phải thực hiện đấu thầu tập trung để bảo đảm có đủ thuốc, vật tư, trang thiết bị y tế cho công tác phòng, chống lao", Phó Thủ tướng nói.

Báo cáo tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho biết, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính, năm 2022 Việt Nam có thêm 172.000 người mới mắc lao và khoảng 13.000 người tử vong do lao, đứng thứ 11 trong 30 nước có số người bệnh lao, lao kháng đa thuốc cao nhất trên toàn cầu. Tình hình dịch tễ bệnh lao tại Việt Nam còn rất phức tạp, nhất là sau khi kết thúc đại dịch COVID-19. Số bệnh nhân lao được phát hiện, đưa vào điều trị và được báo cáo hằng năm mới chỉ chiếm khoảng 60% số bệnh nhân lao ước tính. Tỷ lệ bệnh nhân lao được chữa khỏi hoàn toàn là trên 90%, lao kháng thuốc là 75%.

Đáng chú ý, hiện có khoảng 40% ca lao tiềm ẩn trong cộng đồng chưa được phát hiện, cùng với 2% bệnh nhân lao kháng thuốc, là nguyên nhân lây lan chính trong cộng đồng. Gần 30% người dân Việt Nam có tiếp xúc với vi khuẩn lao.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà phát biểu tại Hội nghị (Ảnh chinhphu.vn)

Khó khăn trong phòng, chống lao

Hiện nay, Chương trình Chống lao quốc gia Việt Nam đang triển khai các can thiệp toàn diện để tăng cường phát hiện sớm, nhất là trong những nhóm có nguy cơ cao (phạm nhân, người cao tuổi, trẻ em, người nhiễm HIV); áp dụng các kỹ thuật tiên tiến, phác đồ điều trị, thuốc mới nhất.

Về một số khó khăn trong công tác phòng, chống lao, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương Đinh Văn Lượng cho biết, 12/63 tỉnh, thành phố chưa có bệnh viện lao và bệnh phổi, dẫn đến thiếu nhân sự chuyên trách để triển khai các can thiệp phòng chống lao. Trong khi đó, mô hình y tế tuyến huyện chưa đồng nhất tại 63 địa phương gây ra các khó khăn khi thực hiện thanh toán thuốc lao và các dịch vụ khám bệnh lao từ bảo hiểm y tế.

Cán bộ y tế chuyên ngành phòng, chống lao rất thiếu, chế độ chính sách hạn chế. Nguồn kinh phí viện trợ quốc tế cho hoạt động phòng, chống lao có xu hướng giảm dần trong khi ngân sách địa phương cho hoạt động này còn hạn chế. Nhận thức của người dân về bệnh lao đã có nhiều tiến bộ nhưng vẫn còn sai lệch, chưa đầy đủ. Đa số bệnh nhân là người nghèo, còn tồn tại sự kỳ thị và mặc cảm…

Theo GS.TS Đinh Ngọc Sỹ, nguyên Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương, nếu chỉ tối ưu hóa các hoạt động phòng, chống lao hiện nay, thực hiện bao phủ y tế toàn dân và bảo trợ xã hội, tỉ lệ mắc lao mới sẽ giảm nhưng không thể đạt mục tiêu đặt ra trong kiểm soát, tiến tới chấm dứt bệnh lao tại Việt Nam.

GS.TS Đinh Ngọc Sỹ cho rằng, cần phá vỡ "quỹ đạo" dịch tễ thường quy của bệnh lao thông qua đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ, áp dụng đồng bộ vaccine mới, thuốc mới, phác đồ điều trị mới.