Luật BHXH 2024, nhiều điểm mới, tăng quyền lợi người tham gia

Từ năm 2022, nhằm triển khai Nghị quyết số 50/2022/QH15 ngày 13/6/2022 của Quốc hội về chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023, điều chỉnh chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2022 và phân công tại Quyết định số 799/QĐ-TTg ngày 06/7/2022 của Thủ tướng Chính phủ, BHXH Việt Nam đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội xây dựng dự thảo Luật BHXH 2024.

Dự thảo Luật đã được Quốc hội khóa XV thông qua cuối tháng 6 vừa qua. So với Luật BHXH 2014, Luật BHXH 2024 có nhiều thay đổi hướng tới các mục tiêu lớn như: mở rộng đối tượng tham gia; gia tăng quyền, lợi ích trong thụ hưởng chính sách để thu hút người lao động tham gia BHXH, bảo đảm an sinh xã hội lâu dài đối với người dân; sửa đổi căn bản các vướng mắc, bất cập từ thực tiễn triển khai thực hiện Luật BHXH 2014; tăng cường chế tài xử lý hành vi chậm đóng, trốn đóng BHXH.

Đơn cử, Luật đã bổ sung trợ cấp hưu trí xã hội để hình thành hệ thống bảo hiểm xã hội đa tầng, trong đó, giảm độ tuổi được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội xuống 75 tuổi (hiện hành 80 tuổi). Riêng với người thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo thì từ đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

Luật cũng bổ sung quy định nhằm gia tăng quyền lợi, tính hấp dẫn, khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì nhận BHXH một lần. Luật quy định những người tham gia BHXH trước 1/7/2025 (khoảng 18 triệu người) hoàn toàn có quyền nhận BHXH một lần. Với những người tham gia BHXH từ 1/7/2025, vẫn có quyền nhận BHXH một lần nhưng trong 4 trường hợp. Gồm đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ 15 năm đóng bảo hiểm, ra nước ngoài để định cư, đang mắc một trong những bệnh ung thư, bại liệt, xơ gan mất bù, lao nặng, AIDS, có mức suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên, người khuyết tật đặc biệt nặng…

Luật quy định giảm điều kiện về số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu hằng tháng từ 20 năm xuống 15 năm nhằm tạo cơ hội cho những người tham gia muộn hoặc tham gia không liên tục có cơ hội tích lũy đủ  năm đóng để hưởng lương hưu hằng tháng thay vì phải nhận BHXH một lần.

Luật bổ sung chế độ thai sản vào chính sách BHXH tự nguyện (bao gồm cả lao động nữ và lao động nam) khi sinh con nếu đáp ứng đủ điều kiện (đóng BHXH từ đủ 06 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con) thì được hưởng trợ cấp bằng 2 triệu đồng cho mỗi con được sinh ra và mỗi thai từ 22 tuần tuổi trở lên nếu chẳng may chết trong tử cung, thai chết trong khi chuyển dạ.

Bên cạnh đó, Luật cũng bảo đảm tốt hơn quyền tham gia và thụ hưởng BHXH đối với người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài và người lao động nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam thông qua việc bổ sung quy định trường hợp điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định về thời gian tham gia BHXH của người lao động ở Việt Nam và ở nước ngoài được tính để xét điều kiện hưởng chế độ BHXH…

Ngày 29/6/2024 tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật BHXH 2024 với 454/465 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, bằng 93,42% tổng số đại biểu Quốc hội, cho thấy sự đồng thuận cao

Công tác truyền thông đầy đủ, kịp thời, tạo sự đồng thuận, thống nhất

Có thể thấy, những điểm mới, sửa đổi, bổ sung trong Luật BHXH 2024 là những vấn đề lớn, tác động rộng đến người lao động và đơn vị sử dụng lao động nên nhận được rất nhiều sự quan tâm của dư luận xã hội. Do đó, từ việc phân tích số liệu hưởng các chế độ BHXH đến việc đánh giá công tác giải quyết, quản lý, chi trả cho người thụ hưởng, kết hợp phân tích, tổng hợp thực tiễn triển khai trên toàn quốc, BHXH Việt Nam đã cung cấp những căn cứ khoa học và thực tiễn làm cơ sở cho cơ quan chủ trì xây dựng dự thảo Luật; đồng thời tổ chức thực hiện công tác truyền thông để khảo sát, lấy ý kiến người lao động, người sử dụng lao động góp ý vào quá trình xây dựng Luật.

BHXH Việt Nam xác định, việc sửa đổi Luật BHXH nhằm gia tăng quyền lợi, lợi ích, bảo đảm an sinh xã hội của người dân dựa trên quyền con người theo quy định của Hiến pháp và thể chế hóa các nội dung trong Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 23/5/2018 Hội nghị lần thứ bảy của Ban Chấp hành Trung ương Khóa XII về cải cách chính sách BHXH theo hướng đa dạng, linh hoạt, đa tầng hiện đại, hội nhập quốc tế, tiến tới bao phủ BHXH toàn bộ lực lượng lao động.

Theo đó, các ý kiến đề xuất của BHXH Việt Nam nhằm tháo gỡ căn bản các vướng mắc, bất cập từ thực tiễn thi hành Luật BHXH năm 2014 và Nghị quyết số 93/2015/QH13; bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính đồng bộ, thống nhất, tính khả thi, phù hợp tiêu chuẩn quốc tế và bảo đảm yếu tố bình đẳng giới. Đồng thời, BHXH Việt Nam cũng phối hợp xây dựng bổ sung một số quy định về mở rộng, gia tăng quyền, lợi ích trong thụ hưởng, tạo sự hấp dẫn, thu hút người lao động tích cực tham gia mới và tạo niềm tin ở lại hệ thống đối với người đang tham gia. Ngoài ra, BHXH Việt Nam cũng phối hợp hoàn thiện các quy định về quản lý nhà nước về BHXH, quyền, trách nhiệm của cơ quan BHXH cũng như các tổ chức, cá nhân liên quan và nhiều quy định khác trong dự thảo luật BHXH, góp phần xây dựng hệ thống chính sách BHXH toàn diện, hệ thống tổ chức thực hiện chính sách BHXH chuyên nghiệp, hiện đại, hiệu quả, công khai, minh bạch được đa số đại biểu Quốc hội đồng tình, biểu quyết tán thành.

Bên cạnh đó, BHXH Việt Nam đã đẩy mạnh công tác truyền thông về chính sách BHXH, góp phần vào công tác xây dựng, sửa đổi Luật trên Cổng TTĐT BHXH Việt Nam, Tạp chí BHXH và các kênh truyền thông mạng xã hội của Ngành và các cơ quan báo chí phối hợp. Thông qua việc triển khai công tác tuyên truyền bài bản, chuyên nghiệp, hiệu quả, ngành BHXH Việt Nam đã chủ động, kịp thời truyền tải chính xác, đầy đủ thông tin về chính sách BHXH tới các cấp, các ngành, các tầng lớp Nhân dân, người lao động; trong đó có các nội dung về những thay đổi, điểm mới của dự thảo Luật BHXH 2024 với những số liệu, căn cứ, đánh giá từ thực tiễn triển khai thực hiện chính sách. Từ đó, góp phần để các cấp, các ngành, các tầng lớp Nhân dân, người lao động hiểu đúng, đầy đủ hơn về chính sách BHXH, về dự thảo Luật, tạo sự đồng thuận trong việc xây dựng, hoàn thiện và thực hiện chính sách BHXH.

Xây dựng Luật BHXH 2024: Công tác truyền thông ngành BHXH Việt Nam đi trước, phát huy hiệu quả, tạo tiếng nói chung, đồng thuận

BHXH Việt Nam đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn thực hiện công tác thông tin, tuyên truyền, truyền thông về xây dựng Luật BHXH trong toàn Ngành, đảm bảo tính kịp thời, chủ động. Nội dung, hình thức, phương pháp truyền thông về nội dung này tiếp tục được đổi mới theo hướng đảm bảo thiết thực, đúng trọng tâm, trọng điểm, đa dạng, linh hoạt phù hợp với đặc điểm từng vùng miền, phong tục tập quán, truyền thống văn hóa, tâm lý từng nhóm dân cư, người lao động. Về nội dung, BHXH Việt Nam đã chú trọng đổi mới nội dung tuyên truyền theo hướng ngắn gọn, xúc tích (gắn với các thông điệp tuyên truyền gần gũi, dễ nhớ); bên cạnh nội dung phổ biến kiến thức, chính sách, pháp luật BHXH, đẩy mạnh truyền thông chuyên sâu về ý nghĩa, vai trò, lợi ích, tính nhân văn của chính sách BHXH. Về hình thức, BHXH Việt Nam đã tập trung triển khai các hình thức tuyên truyền ngày càng đa dạng, linh hoạt, sáng tạo và liên tục được đổi mới theo hướng phù hợp với tình hình thực tiễn; kết hợp giữa hình thức tuyên truyền trực tiếp và trực tuyến; chú trọng phát huy ưu thế của các hình thức, phương pháp truyền thông hiện đại, đa phương tiện, trên môi trường Internet, bảo đảm người dân có thể tiếp cận tốt nhất mọi thông tin…

Với sự vào cuộc, phối hợp của BHXH Việt Nam, ngày 29/6/2024 tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật BHXH 2024 với 454/465 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, bằng 93,42% tổng số đại biểu Quốc hội, cho thấy sự đồng thuận cao. Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh đánh giá, về cơ bản, dự thảo Luật đã có sự đồng thuận, thống nhất của Chính phủ và các cơ quan có liên quan. Dự thảo Luật đã cơ bản thể chế hóa các chỉ đạo, quan điểm của Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 23/5/2018 về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội và Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; khắc phục vướng mắc, bất cập của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014; hướng tới xây dựng hệ thống bảo hiểm xã hội Việt Nam tiến bộ, tiệm cận và phù hợp với thông lệ quốc tế.

Box: Thời gian qua, phát huy vai trò kênh truyền thông chính thống, chủ lực của Ngành, Cổng TTĐT BHXH Việt Nam đã tăng cường công tác truyền thông về chính sách BHXH với trọng tâm là các chế độ, quyền lợi, nghĩa vụ của người lao động theo Luật BHXH. Nội dung truyền thông tập trung nêu rõ các lợi ích, quyền lợi mà người lao động được hưởng khi tham gia BHXH; đồng thời hướng dẫn người lao động trong quá trình tham gia, thụ hưởng các chế độ. Hình thức truyền thông không ngừng được đổi mới, áp dụng các thể loại truyền thông hiện đại như: Thông tin đồ hoạ (infographic), Bản tin audio, Thông tin đồ hoạ chuyển động (Motion graphic), video, clip, ảnh động (GIF)…

Cụ thể, chỉ tính riêng từ năm 2014 (khi Luật BHXH được ban hành) đến nay, Cổng TTĐT BHXH Việt Nam đã đăng tải hơn 4.600 tin, bài về Luật BHXH. Trong đó, có hơn 300 tin, bài theo hình thức hiện đại. Bên cạnh đó, được thành lập từ 2019, fanpage BHXH Việt Nam cũng đã đăng tải hơn 200 nội dung về Luật BHXH. Zalo OA BHXH Việt Nam thành lập từ 2021 cũng đăng tải hơn 300 tin bài liên quan.

Đặc biệt, từ năm 2022, Cổng TTĐT BHXH Việt Nam đã tập trung truyền thông về quá trình xây dựng dự thảo Luật BHXH sửa đổi. Trong đó có các nội dung về quá trình, kết quả thực hiện chế độ, chính sách BHXH của ngành BHXH Việt Nam (góp phần cung cấp cơ sở thực tiễn cho cơ quan chủ trì xây dựng Luật); các điểm mới, mở rộng, gia tăng quyền lợi, lợi ích của người lao động, đơn vị sử dụng lao động.

Cụ thể, từ năm 2022 đến nay, Cổng TTĐT đã đăng tải khoảng 300 tin, bài về quá trình xây dựng, thông qua Luật BHXH (sửa đổi). Trong đó, có hơn 160 tin, bài theo hình thức hiện đại. Các trang mạng xã hội của ngành BHXH Việt Nam (Fanpage, Zalo, Youtube BHXH Việt Nam) cũng đăng tải hơn 100 nội dung liên quan./.