Chuyển đổi mô hình từ miễn phí sang xã hội hóa

Năm 2008, Chính phủ chọn Hải Phòng làm thí điểm điều trị các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế bằng Methadone cho bệnh nhân nghiện ma túy có nguồn gốc từ thuốc phiện. Qua hơn 4 năm, việc triển khai được tổ chức khá chặt chẽ nên đã thu được những kết quả đáng ghi nhận, vì vậy từ tháng 6/2011, Hải Phòng đã mạnh dạn thí điểm xây dựng mô hình điều trị Methadone xã hội hóa đầu tiên trên toàn quốc với mức thu 8.000 đồng/ngày.

Từ năm 2012, Việt Nam trở thành nước có mức thu nhập trung bình, nguồn tài trợ bị cắt giảm dần nên chuyển đổi mô hình từ dịch vụ miễn phí sang xã hội hóa là việc làm rất cần thiết phải. Về bản chất, đó là thực hiện cơ chế Nhà nước kết hợp với sự đóng góp của người dân và sự giúp đỡ của các tổ chức quốc tế, trong nước.

Trung tâm Tư vấn, cai nghiện tại cộng đồng, đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Sở Lao động- Thương binh và Xã hội Hải Phòng là nơi điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone theo mô hình xã hội hóa đầu tiên trong cả nước.

Theo số liệu thống kê, thời gian qua Trung tâm đã tư vấn cho 3.500 lượt người/năm; xét nghiệm nước tiểu tìm chất ma túy cho 650 người/năm; điều trị hỗ trợ cắt cơn cai nghiện cho 260-320 người/năm; điều trị hỗ trợ chống tái nghiện 102 người/năm; giới thiệu việc làm cho nhiều người nghiện sau cai, đạt kết quả tốt.

Bên cạnh đó, Trung tâm tổ chức các hội nghị tư vấn, tuyên truyền, triển khai các Nghị định của Chính phủ, Thông tư liên tịch của các bộ ngành liên quan và các văn bản chỉ đạo của UBND thành phố về công tác điều trị, cai nghiện ma túy…

Hướng dẫn UBND các xã, phường, thị trấn thành lập Ban Chỉ đạo, Tổ công tác cai nghiện ma túy tại gia đình, cộng đồng. Hiện có 105/223 xã, phường, thị trấn thành lập được Tổ công tác cai nghiện theo Nghị định của Chính phủ, trong đó có quận, huyện thành lập được 100% Tổ công tác cai nghiện.

Hiện nay Trung tâm đang điều trị cho 460 bệnh nhân. Nhiều bệnh nhân từ chỗ suy sụp cả thể chất lẫn tinh thần, nhưng chỉ qua 6 tháng đã khỏe mạnh, vui vẻ, tự nguyện tới uống thuốc dưới sự chỉ dẫn và giám sát của các cán bộ điều trị. Tất cả cho biết họ hầu như không còn thèm nhớ heroin nữa.

Ông Nguyễn Thanh Giang, Giám đốc Trung tâm cho biết, kết quả bệnh nhân điều trị Methadone cho thấy, bệnh nhân trước 6 tháng xét nghiệm có kết quả heroin trung bình các tháng là 23%; còn bệnh nhân sau 6 tháng xét nghiệm có kết quả dương tính với heroin trung bình các tháng là 11,3%.

Anh Nguyễn Văn Đ., sinh năm 1984, ở An Đà, quận Lê Chân, đang điều trị Methadone tại Trung tâm cho biết: “Trước đây, hằng ngày tôi tiêu tốn rất nhiều tiền để thỏa cơn thèm ma túy. Khi nghiện sức khỏe tôi sa sút trầm trọng, nhưng từ khi được người bạn giới thiệu đến điều trị ở Trung tâm, heroin không còn tác dụng với tôi nữa. Giờ tinh thần thoải mái, ăn uống ngon miệng, sức khỏe cải thiện nhiều. Điều đáng mừng nữa là tôi đã tìm được công việc làm ổn định để giúp đỡ, hỗ trợ gia đình”.

Ông N.N.L. ở quận Lê Chân, Hải Phòng cho biết, con trai ông chỉ vài năm nghiện heroin đã cuốn theo số tài sản hơn 2 tỷ đồng. Nay, một tháng chỉ phải đóng góp với Nhà nước 305.000 đồng, con ông đã có cơ hội hòa nhập lại với cộng đồng.

Không chỉ giúp cải thiện sức khỏe cho bệnh nhân, điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone còn giúp bệnh nhân nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi, giúp bảo đảm tình hình an ninh trật tự, xã hội.

Để hỗ trợ cho bệnh nhân phục hồi sau điều trị, Trung tâm đã lập nhóm tự lực “xây dựng niềm tin, vượt lên chính mình”. Nhóm được thành lập từ tháng 3/2015 trong chương trình hỗ trợ điều trị phục hồi do Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Hải Phòng phối hợp triển khai. Sau 2 năm nhóm tự lực đi vào hoạt động bằng các hình thức sinh hoạt phong phú, đa dạng ý nghĩa, thiết thực, sôi nổi tại cơ sở điều trị và tại cộng đồng có chất lượng hiệu quả cai nên đã tạo được sự lan tỏa, khích lệ các bệnh nhân khác tham gia, đồng thời được các cấp chính quyền tạo điều kiện về cơ chế, chính sách tài chính để nhân rộng mô hình.

Đẩy mạnh công tác cai nghiện tại gia đình, cộng đồng

Ông Nguyễn Thanh Giang nhận định, công tác tư vấn, tuyên truyền, điều trị hỗ trợ, cắt cơn cai nghiện ma túy tại gia đình, cộng đồng; điều trị hỗ trợ chống tái nghiện ma túy sau cai; điều trị thay thế nghiện bằng thuốc thay thế Methadone và đặc biệt là chương trình điều trị phục hồi là phù hợp với tình hình điều trị nghiện hiện nay, khi Chính phủ, các bộ ngành, UBND TP. Hải Phòng đang chỉ đạo tập trung đẩy mạnh công tác cai nghiện tại gia đình, cộng đồng.

Để Trung tâm đạt hiệu quả cao hơn trong thời gian tới, ông Nguyễn Thanh Giang kiến nghị sửa đổi điều chỉnh Thông tư hướng dẫn thực hiện Nghị định của Chính phủ về công tác cai nghiện ma túy tại gia đình, cộng đồng, trong đó có quy định đối tượng thực hiện, bao gồm cả Trung tâm, vì Hải Phòng có Trung tâm là đơn vị được UBND thành phố giam nhiệm vụ triển khai công tác cai nghiện ma túy tại gia đình và cộng đồng có hiệu quả từ 2005 đến nay. Để Trung tâm có căn cứ thực hiện nhiệm vụ và áp dụng chế độ chính sách bì trong các Thông tư chỉ quy định và giao nhiệm vụ này cho các xã, phường, thị trấn nhưng thực tế các xã, phường, thị trấn chưa thực hiện được do chưa đủ các điều kiện cần thiết, nên tại Hải phòng chỉ có Trung tâm là đơn vị duy nhất triển khai thực hiện công tác cai nghiện ma túy tại gia đình, cộng đồng.

Kiến nghị cho phép Trung tâm được thành lập Tổ công tác điều trị cắt cơn cai nghiện ma túy tại gia đình, cộng đồng của Trung tâm để Trung tâm trực tiếp và chủ động trong việc tổ chức điều trị hỗ trợ cắt cơn cai nghiện cho người nghiện ma túy tại gia đình, cộng đồng đạt hiệu quả hơn.

Để đẩy mạnh công tác cai nghiện tại gia đình, cộng đồng, mới đây, Hải Phòng đã ban hành Kế hoạch triển khai quy hoạch mạng lưới cơ sở cai nghiện ma túy trên địa bàn Hải Phòng đến năm 2030 với mục tiêu xã hội hóa hoạt động cai nghiện tự nguyện cho 6.850 người nghiện trên địa bàn.

Theo đó, từ nay đến 2020, Hải Phòng từng bước chuyển đổi mô hình cơ sở cai nghiện có chức năng cai nghiện bắt buộc xuống còn 02 cơ sở, tổ chức tiếp nhận cai nghiện bắt buộc cho 600 người nghiện. Đến năm 2030, Hải Phòng chỉ còn một cơ sở cai nghiện bắt buộc cho khoảng 300 người nghiện.

Theo tính toán của Hải Phòng, 6.850 người nghiện, tương đương 80% số người nghiện có hồ sơ quản lý trên địa bàn sẽ được tổ chức cai nghiện tự nguyện tại các cơ sở cung cấp dịch vụ cai nghiện là các cơ sở y tế, cơ sở cai nghiện dân lập.

Trong đó, Hải Phòng khuyến khích các tổ chức kinh tế, xã hội xây dựng hai cơ sở cai nghiện tự nguyện dân lập với quy mô mỗi cơ sở tổ chức cai nghiện tự nguyện 1.000 người nghiện. Các cơ sở khám chữa bệnh từ trạm y tế xã, phường, bệnh viện đa khoa các quận, huyện, các bệnh viện đa khoa cấp thành phố được thành lập điểm tư vấn, chăm sóc, hỗ trợ điều trị, cai nghiện ma túy cho người nghiện ma túy tại cộng đồng.

Hải Phòng cũng thực hiện hỗ trợ một phần kinh phí cho người nghiện ma túy thực hiện cai nghiện tự nguyện tại các cơ sở cai nghiện dân lập, các cơ sở y tế. Người nghiện có hộ khẩu thường trú tại các tỉnh ngoài thực hiện cai nghiện tại các cơ sở điều trị cai nghiện trên địa bàn Hải Phòng phải đóng góp toàn bộ chi phí theo quy định hiện hành.

Theo số liệu thống kê chưa đầy đủ, Hải Phòng hiện có hơn 7.500 người nghiện có hồ sơ quản lý. Trong số này có gần 2.000 người nghiện đang được điều trị cai nghiện bắt buộc, điều trị cai nghiện tự nguyện tại các Trung tâm Giáo dục lao động số 2 (Sở Lao động-Thương binh và Xã hội tỉnh), Trung tâm Giáo dục và lao động xã hội Gia Minh (Thành đoàn Hải Phòng). Gần 4.000 người nghiện còn lại được điều trị cai nghiện bằng Methadone tại 16 cơ sở điều trị Methadone.

Để tổ chức cai nghiện cho người nghiện, Hải Phòng cũng đang đề xuất cơ quan chức năng cho phép Hải Phòng tổ chức điều trị cai nghiện cho người nghiện ma túy bằng thuốc đông y./.