Công tác TTCN của BHXH Việt Nam đã đạt nhiều kết quả tích cực

Kết quả tích cực

Từ năm 2016 đến 9 tháng đầu năm 2019, toàn ngành BHXH đã tiến hành TTCN về đóng BHXH, BH thất nghiệp, BHYT tại 20.202 đơn vị sử dụng lao động (SDLĐ). Kết quả đã phát hiện và yêu cầu người SDLĐ làm thủ tục tham gia BHXH, BH thất nghiệp, BHYT cho 161.268 lao động chưa tham gia hoặc tham gia thiếu thời gian, số tiền yêu cầu truy thu đóng là 353.944 triệu đồng. Về mức đóng: Đã phát hiện và yêu cầu người SDLĐ làm thủ tục truy thu đóng BHXH, BH thất nghiệp, BHYT cho 155.058 lao động do đóng thiếu mức tiền lương quy định, số tiền yêu cầu truy thu đóng là 157.401 triệu đồng. Về phương thức đóng: Số tiền các đơn vị nợ trước khi có Quyết định TTKT là 8.532.525 triệu đồng, số tiền đơn vị đã nộp là 3.583.144 triệu đồng (đạt tỷ lệ 42%). Đã ban hành 2.028 Quyết định xử phạt VPHC, với số tiền xử phạt VPHC phải thu là 75.359 triệu đồng.

Từ năm 2016 đến 9 tháng đầu năm 2019, toàn ngành BHXH đã chủ trì, phối hợp thực hiện kiểm tra việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT tại 56.449 đơn vị. Qua kiểm tra việc thực hiện chính sách BHXH: Đã phát hiện nhiều sai sót, hưởng chế độ BHXH không đúng quy định; kiến nghị, yêu cầu thu hồi về quỹ BHXH số tiền 36.615 triệu đồng. Kiểm tra việc thực hiện chính sách BHYT: Phát hiện nhiều cơ sở KCB BHYT đã thanh toán chi phí khám chữa bệnh (KCB) không đúng quy định; kiến nghị, yêu cầu thu hồi về quỹ BHYT số tiền 679.289 triệu đồng.

Còn nhiều khó khăn, vướng mắc

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác kiểm tra, thanh tra chuyên ngành của BHXH Việt Nam đã gặp phải không ít khó khăn, vướng mắc.

Tổ chức BHXH có chức năng tổ chức thực hiện chế độ, chính sách BHXH, BHYT nhưng lại chỉ có chức năng TTCN về đóng BHXH, BH thất nghiệp, BHYT mà không có chức năng thanh tra, xử lý vi phạm trong việc thực hiện chính sách, pháp luật về BHXH, BHYT nên đã gặp khó khăn không nhỏ trong việc tổ chức thực chính sách BHXH, BHYT; quyền và lợi ích hợp pháp của người tham gia BHXH, BH thất nghiệp, BHYT bị xâm hại không được ngăn chặn hoặc xử lý kịp thời; nên hàng năm có hàng trăm nghìn lao động không được hưởng các chế độ BHXH, BH thất nghiệp, BHYT kịp thời; mức độ vi phạm không chỉ dừng ở vi phạm hành chính mà trong một số trường hợp đến mức phải truy cứu trách nhiệm hình sự.

Theo quy định của pháp luật thì Thanh tra Lao động - Thương binh và Xã hội thực hiện TTCN việc chấp hành pháp luật về BHXH; Thanh tra Y tế thực hiện TTCN việc chấp hành pháp luật về BHYT và Thanh tra Tài chính thực hiện TTCN về quản lý tài chính BHXH, BHYT. Các cơ quan thanh tra trên cũng đã có nhiều cố gắng trong việc thanh tra và phối hợp với tổ chức BHXH để tranh tra, xử lý đối với các đơn vị vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT. Tuy nhiên số lượng các đơn vị SDLĐ, cơ sở KCB quá lớn; dù có sự phối hợp và đóng góp không nhỏ của lực lượng kiểm tra thuộc tổ chức BHXH nhưng lực lượng thanh tra của các ngành còn mỏng, phải tập trung các nhiệm vụ thanh tra, kiểm tra theo chức năng của ngành mình nênviệc thanh tra thực hiện chính sách BHXH, BHYT còn rất hạn chế về số cuộc, số đơn vị được thanh tra và không kịp thời.

Về thẩm quyền thanh tra, cơ quan BHXH chỉ có chức năng TTCN về đóng BHXH, BH thất nghiệp, BHYT còn việc thực hiện chế độ, chính sách BHXH, BHYT là kiểm tra. Các hành vi vi phạm pháp luật về thực hiện chế độ, chính sách BHXH, BHYT của người lao động và chủ SDLĐ đều do cơ quan BHXH phát hiện qua kiểm tra. 

Tuy nhiên, việc xử lý vi phạm mới chỉ dừng ở mức độ kiến nghị thu hồi, kiến nghị cơ quan chức năng xử lý; kết luận sau kiểm tra của cơ quan BHXH không được các đơn vị thực hiện nghiêm túc, chưa có tác dụng răn đe, phòng ngừa vi phạm của đơn vị SDLĐ và cơ sở KCB BHYT. Đây là một trong những nguyên nhân cơ bản, ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả hoạt động thực hiện chế độ, chính sách của cơ quan BHXH.

Thanh tra chuyên ngành về đóng BHXH, BH thất nghiệp, BHYT tại Hà Nội

Hiện, cơ quan BHXH đã có cơ cấu tổ chức thanh tra, kiểm tra theo ngành dọc từ Trung ương tới tỉnh, huyện và có đội ngũ cán bộ TTCN đóng BHXH, BH thất nghiệp, BHYT, kiểm tra đủ về số lượng, được đào tạo, bồi dưỡng về nghiệp vụ thanh tra; có chuyên môn, nghiệp vụ về chế độ, chính sách BHXH, BHYT nhưng lại chưa được giao chức năng TTCN việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT, đặc biệt là thanh tra việc thực hiện hợp đồng KCB BHYT, quản lý chi trả để đảm bảo chế độ người lao động ở đơn vị SDLĐ. Vì vậy, việc định hướng hoàn thiện chức năng TTCN của BHXH Việt Nam có ý nghĩa quan trọng và cần thiết trong thời gian tới…

Kiện toàn chính sách và tổ chức bộ máy thực hiện thanh tra

Để khắc phục những khó khăn, vướng mắc trên, ngành BHXH sẽ triển khai các giải pháp như:

Thứ nhất, đề xuất, sửa đổi bổ sung văn bản quy phạm pháp luật hiện hành liên quan đến chức năng, nhiệm vụ.

Kiến nghị bổ sung chức năng thanh tra chuyên ngành đầy đủ cho ngành BHXH, trong đó có thanh tra việc thực hiện giải quyết chế độ chính sách BHXH, BHYT để hạn chế tình trạng lạm dụng, trục lợi chế độ BHXH và bội chi Quỹ BHYT như hiện nay.

Đề nghị bổ sung trách nhiệm của cơ quan BHXH trong việc thanh tra chuyên ngành về BHYT, thanh tra việc thực hiện chính sách BHYT, thực hiện hợp đồng khám chữa bệnh BHYT; Đề nghị bổ sung trách nhiệm của cơ quan BHXH trong thanh tra, kiểm tra việc giải quyết và chi trả chế độ BH thất nghiệp…

Thứ hai, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về thanh tra chuyên ngành

Nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Nghị định số 07/2012/NĐ-CP ngày 09/02/2012 của Chính phủ quy định về cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra  chuyên ngành theo đó bổ sung thêm ngành BHXH.

Sửa đổi, bổ sung các Nghị định:  số 95/2013/NĐ-CP ngày 22/8/2013; số 88/2015/NĐ-CP ngày 07/10/2015 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực lao động, BHXH, đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng;

Đề nghị bổ sung thẩm quyền của tổ chức BHXH xử phạt các hành vi vi phạm về đóng BHXH, BH thất nghiệp và BHYT và cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính khi đối tượng vi phạm không tự nguyện chấp hành quyết định xử phạt…

Thứ ba, kiện toàn cơ cấu tổ chức bộ máy thực hiện thanh tra, kiểm tra ngành BHXH

Để thực hiện tốt công tác thanh tra sau khi được bổ sung chức năng thanh tra chuyên ngành đầy đủ, ngành BHXH cần kiện toàn lại cơ cấu tổ chức bộ máy và chuẩn bị đội ngũ cán bộ làm công tác thanh tra theo hướng thành lập đơn vị hành chính, có con dấu và tài khoản riêng, trực thuộc BHXH Việt Nam là "thanh tra BHXH" để giúp Tổng Giám đốc trong công tác thanh tra ngành BHXH đảm bảo tính khách quan và kịp thời.

Trong thời gian tới, ngành BHXH tiếp tục thực hiện cải cách thủ tục hành chính, đẩy mạnh giao dịch điện tử, giảm thiểu việc những giấy tờ không cần thiết nên công tác thanh tra, kiểm tra cần phải thực hiện thường xuyên, liên tục.

Thứ tư, tiếp tục nâng cao chất lượng cán bộ làm công tác thanh tra, kiểm tra ngành BHXH

Để nâng cao chất lượng cán bộ làm công tác thanh tra, kiểm tra của ngành BHXH trong thời gian tới tiếp tục hoàn thiện, đổi mới theo hướng sắp xếp lại đội ngũ cán bộ làm công tác thanh tra, kiểm tra tương ứng, phù hợp theo cơ cấu tổ chức bộ máy thực hiện nhiệm vụ thanh tra ngành BHXH sau khi thống nhất phương án kiện toàn cơ cấu tổ chức bộ máy thanh tra, kiểm tra ngành BHXH…/.