Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan trình bày Tờ trình. (Ảnh: TTXVN)

Trình bày tóm tắt tờ trình Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, chương trình có mục tiêu tổng quát nhằm: Nâng cao sức khỏe thể chất, tinh thần, tầm vóc, tuổi thọ và chất lượng cuộc sống của Nhân dân; bảo đảm mọi người dân đều được quản lý, chăm sóc sức khỏe ban đầu chất lượng, người dân chủ động tự chăm sóc và nâng cao sức khỏe; hạn chế bệnh tật, được phòng bệnh từ sớm, từ xa, ngay tại cơ sở; giải quyết các vấn đề dân số ưu tiên, chủ động thích ứng với già hóa, nâng cao chất lượng dân số; tăng cường chăm sóc cho các nhóm yếu thế góp phần xây dựng một nước Việt Nam khỏe mạnh, thịnh vượng trong kỷ nguyên mới.

Thời gian thực hiện chương trình là 10 năm, từ năm 2026 đến hết năm 2035, chia thành 2 giai đoạn từ 2026-2030 và 2031-2035. Theo đó, tổng nguồn vốn của chương trình toàn giai đoạn là 125.478 tỉ đồng. Trong đó, dự kiến tổng vốn thực hiện chương trình: giai đoạn 2026-2030 là 88.635 tỉ đồng (gồm: Vốn ngân sách Trung ương là 68.000 tỉ đồng, vốn ngân sách địa phương là 20.041 tỉ đồng); giai đoạn 20312035 dự kiến 36.843 tỉ đồng.

Chương trình đề ra 10 mục tiêu cụ thể bao gồm: Góp phần nâng tỷ lệ xã, phường, đặc khu đạt Bộ tiêu chí quốc gia về y tế xã là 90% vào năm 2030 và đạt 95% đến năm 2035. Tỷ lệ người dân được lập sổ sức khỏe điện tử và quản lý sức khỏe theo vòng đời đến năm 2030 đạt 100% và duy trì đến năm 2035. 

Tỷ lệ trung tâm kiểm soát bệnh tật (CDC) các tỉnh, thành phố đủ năng lực xét nghiệm tác nhân, kháng nguyên, kháng thể các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, chất lượng nước sạch, vệ sinh trường học đến năm 2030 đạt 100%. 

Tỷ lệ trạm y tế xã, phường, đặc khu trên toàn quốc triển khai thực hiện dự phòng, quản lý, điều trị một số bệnh không lây nhiễm đầy đủ theo quy trình được hướng dẫn đến năm 2030 đạt 100% và duy trì đến năm 2035. 

Tỷ suất sinh đến năm 2030 tăng thêm 0,5% so với năm 2025 và đến năm 2035 tăng tiếp thêm 0,5%. Tỷ lệ cặp nam, nữ được tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn đạt 90% vào năm 2030 và 95% vào năm 2035.

Bên cạnh đó, số lượng người yếu thế, người dễ bị tổn thương được tiếp cận, sử dụng các dịch vụ tại các cơ sở chăm sóc xã hội đến năm 2030 tăng thêm 70% so với năm 2025 và đến năm 2035 tăng thêm 90% so với năm 2030. 

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, Ủy ban tán thành sự cần thiết xây dựng Chương trình để thể chế hóa chủ trương của Đảng nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe nhân dân, thực hiện tốt công tác dân số và phát triển. Ủy ban cơ bản tán thành với tên gọi, đối tượng thụ hưởng, tổng mức đầu tư giai đoạn 2026-2035, mục tiêu và các dự án thành phần của Chương trình theo đề xuất của Chính phủ. Bên cạnh đó, Ủy ban đề nghị Chính phủ lưu ý một số nội dung.

Về đối tượng thụ hưởng của Chương trình, nghiên cứu bổ sung đối tượng ưu tiên là người khuyết tật; đồng thời chỉnh lý quy định về đối tượng ưu tiên theo hướng để Chính phủ quy định chi tiết bảo đảm thể chế hóa đầy đủ theo tinh thần Nghị quyết số 72-NQ/TW và thuận tiện trong triển khai thực hiện.

Về tổng vốn thực hiện Chương trình, Ủy ban đề nghị Chính phủ xác định rõ nguồn vốn, bảo đảm bố trí đủ nguồn vốn tối thiểu; bảo đảm cân đối vốn hợp lý trong thực hiện 2 mục tiêu quan trọng của Chương trình là chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển (mức đầu tư cho các nội dung về dân số và phát triển dự kiến chỉ chiếm 15,5% so với tổng mức đầu tư giai đoạn 2026-2030); đánh giá sát khả năng huy động nguồn vốn ngân sách địa phương và tính toán đề xuất mức bố trí vốn ngân sách địa phương phù hợp hơn với tình hình thực tiễn, nhất là với địa phương khó khăn trong bố trí vốn đối ứng; tiếp tục đánh giá, có giải pháp huy động các nguồn lực xã hội hóa, giảm áp lực cho ngân sách nhà nước.

Về các dự án của chương trình, Ủy ban đề nghị rà soát, lựa chọn những nội dung cốt lõi, quan trọng, tránh dàn trải, lãng phí nguồn lực. Các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp của các tiểu dự án phải bảo đảm thống nhất giữa mục tiêu tổng quát, mục tiêu cụ thể và nội dung hoạt động.

Thảo luận tại tổ về nội dung này, đại biểu Quốc hội bày tỏ ủng hộ với sự cần thiết thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển, cũng như chương trình mục tiêu quốc gia về giáo dục và đào tạo. Bên cạnh đó, đại biểu Quốc hội cũng bày tỏ băn khoăn về việc cân đối, bố trí nguồn lực cho các chương trình mục tiêu quốc gia này, trong bối cảnh nhiều chương trình mục tiêu quốc gia đang triển khai cần xác định đúng trọng tâm, trọng điểm, không để trùng lặp, chồng chéo.

Thông tin thêm tại Tổ thảo luận, Bộ trưởng Đào Hồng Lan nhấn mạnh đây là nhiệm vụ quan trọng được Chính phủ giao Bộ Y tế chủ trì, nhằm triển khai thực hiện Kết luận 149 và Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị về các giải pháp đột phá nâng cao sức khỏe nhân dân trong giai đoạn tới. Việc xây dựng chương trình lần này mang ý nghĩa hết sức kịp thời và đồng bộ.

Nghị quyết của Đảng đã ban hành, yêu cầu đặt ra là phải có nguồn lực cụ thể để đưa các chủ trương vào thực tiễn. Bên cạnh thể chế hóa chính sách, Chương trình mục tiêu quốc gia sẽ tạo hành lang và nguồn lực tài chính để triển khai hiệu quả các mục tiêu về chăm sóc, nâng cao sức khỏe nhân dân cũng như giải quyết những vấn đề liên quan đến dân số và phát triển./.