Thủ tướng Phạm Minh Chính và ngài Sonexay Siphandone, Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Lào - Chủ tịch ASEAN 2024 cùng trưởng đoàn các nước ASEAN dự Diễn đàn - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Ngày 23/4, Diễn đàn Tương lai ASEAN được tổ chức tại Hà Nội. Đây là sự kiện quan trọng được tổ chức theo sáng kiến của Thủ tướng Phạm Minh Chính, với sự tham dự theo hình thức trực tiếp và trực tuyến của lãnh đạo, đại diện các nước thành viên ASEAN, các tổ chức quốc tế, các chuyên gia, học giả và doanh nghiệp.

Phiên khai mạc đã nghe các phát biểu của ngài Sonexay Siphandone, Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Lào - Chủ tịch ASEAN 2024; ngài Kao Kim Hourn, Tổng Thư ký ASEAN.

Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres, Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim, Thủ tướng Thái Lan Srettha Thavisin, Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr., Thủ tướng Timor-Leste Xanana Gusmao, Bộ trưởng Ngoại giao Ấn Độ S. Jaishankar, nguyên Thủ tướng Anh Tony Blair… đã có thông điệp ghi hình gửi tới Diễn đàn.

Tổng Thư ký ASEAN Kao Kim Hourn phát biểu tại Diễn đàn - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Việt Nam phát huy vai trò tiên phong với vị thế thành viên chủ chốt của ASEAN

Trong phát biểu của mình, Tổng Thư ký ASEAN Kao Kim Hourn bày tỏ cảm ơn nồng nhiệt nhất đối với Việt Nam vì đã tổ chức Diễn đàn Tương lai ASEAN lần đầu tiên này.

Ông cho rằng, Việt Nam có tầm nhìn xa, trông rộng về vấn đề này và việc tổ chức Diễn đàn tập trung vào tương lai của ASEAN rất phù hợp với những gì ASEAN hiện đang theo đuổi trong việc xây dựng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045.

Kế hoạch này đã được bắt đầu trong thời gian Việt Nam đảm nhiệm vai trò Chủ tịch ASEAN năm 2020, với việc các nhà lãnh đạo ASEAN đã thông qua Tuyên bố Hà Nội về Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau năm 2025 vào tháng 11/2020.

Tổng Thư ký ASEAN đánh giá Diễn đàn Tương lai ASEAN lần này diễn ra rất kịp thời và cấp thiết trước vô số thách thức mà khu vực và Chính phủ các nước thành viên ASEAN đang phải đối mặt.

"Con người luôn có xu hướng tập trung quá mức vào những thách thức trước mắt của ngày hôm nay…, các chính phủ luôn ưu tiên tập trung vào những gì hiện đang cần và cấp bách… Nhưng một diễn đàn như thế này, một sáng kiến khởi xướng bởi thành viên của ASEAN sẽ rất hữu ích trong việc giúp ta có thể suy nghĩ thấu đáo về những gì phía trước và cần được đón đầu", ông nói.

ASEAN đóng vai trò ngày càng quan trọng trong việc xác định lại các diễn biến toàn cầu, tiến trình toàn cầu. Như vậy, ASEAN không chỉ hướng nội mà phải hướng ngoại. Tuy nhiên ASEAN cần tiếp tục phải củng cố nội khối ngay cả khi hướng ra bên ngoài.

Tổng Thư ký ASEAN đánh giá, với vị thế của Việt Nam là thành viên chủ chốt của ASEAN về các vấn đề chính trị, an ninh, kinh tế, văn hóa và xã hội, Việt Nam có thể đóng một vai trò tiên phong trong một số lĩnh vực. Và Diễn đàn Tương lai ASEAN có thể phát huy vai trò tiên phong ở nhiều cấp độ như góp phần xây dựng Cộng đồng ASEAN, tiếp tục chính sách hợp tác của ASEAN với các đối tác bên ngoài…

Theo Tổng Thư ký, ASEAN luôn là một phần của các giải pháp trong nhiều năm qua. ASEAN là tiếng nói đại diện cho hòa bình, là tiếng nói đại diện cho hợp tác chứ không phải xung đột, là tiếng nói ủng hộ, gắn kết chứ không phải thỏa hiệp. Và Diễn đàn lần này sẽ đóng vai trò như một cơ chế của ASEAN để hoan nghênh tất cả các ý tưởng và khuyến nghị chính sách mới.

ASEAN phải làm chủ vận mệnh của mình

Trong phát biểu của mình, với vai trò đại diện cho CHDCND Lào, Chủ tịch ASEAN 2024, Thủ tướng Lào Sonexay Siphandone nhấn mạnh vào chủ đề "Hợp tác vì một ASEAN gắn kết và tự cường", đồng thời điểm lại quá trình ASEAN thích ứng với những thay đổi trong môi trường và xu thế của khu vực và quốc tế qua từng thời kỳ, từng bước đạt được những thành tựu.

Trong bối cảnh khu vực ASEAN tiếp tục gặp vô số thách thức phát sinh từ bối cảnh địa chính trị, địa kinh tế và tài chính ngày càng phức tạp, là Chủ tịch ASEAN 2024, Lào đã xác định chủ đề của năm là "ASEAN: Tăng cường kết nối và tự cường" nhằm xây dựng một ASEAN gắn kết và kiên cường hơn, thông qua việc thực hiện các lĩnh vực ưu tiên của năm Chủ tịch để giúp ASEAN ứng phó kịp thời với những thách thức đang nổi lên và kịp thời nắm bắt các cơ hội để củng cố Cộng đồng ASEAN hướng tới sự phát triển nhanh chóng và bền vững của một Cộng đồng ASEAN lấy người dân làm trung tâm.

Hướng đến tương lai ASEAN, Thủ tướng Lào Sonexay Siphandone nhấn mạnh, ASEAN cần tiếp tục đề cao các nguyên tắc cơ bản của ASEAN hay Phương thức ASEAN, đồng thời tăng cường sự gắn kết, thống nhất và vai trò trung tâm của ASEAN.

Đồng thời, ASEAN phải làm chủ vận mệnh của mình bằng cách nhất quán duy trì các mục tiêu cơ bản của ASEAN là duy trì và thúc đẩy hòa bình, ổn định, an ninh, hợp tác nhằm củng cố Cộng đồng ASEAN, thúc đẩy khả năng cạnh tranh của ASEAN và vai trò của ASEAN.

Đối mặt với bối cảnh khó khăn của kinh tế thế giới, ASEAN cần tiếp tục nỗ lực tăng cường hội nhập kinh tế khu vực và giữa ASEAN với các đối tác bên ngoài, trong đó bao gồm thông qua thu hẹp khoảng cách phát triển trong ASEAN và nâng cao năng cạnh lực tranh kinh tế của các quốc gia thành viên ASEAN.

Thủ tướng Lào cũng đề cao sự tăng cường hợp tác của ASEAN để nâng cao năng lực trong mọi lĩnh vực, bao gồm xây dựng năng lực thể chế nhằm ứng phó hiệu quả với các thách thức và nắm bắt các cơ hội do các xu hướng lớn mang lại trong thời gian tới. Trong đó tập trung vào phát triển khoa học và công nghệ, chung tay giải quyết các vấn đề về biến đổi khí hậu và môi trường.

Ngoài ra, ASEAN cần tăng cường hơn nữa hợp tác với các đối tác bên ngoài để hợp tác thực chất và có ý nghĩa, đồng thời nâng cao vai trò trung tâm và đoàn kết của ASEAN, qua đó góp phần vào nỗ lực tập thể hướng đến củng cố Cộng đồng ASEAN.

Vì ASEAN, vì lợi ích của người dân ASEAN

Phát biểu qua thông điệp video gửi tới Diễn đàn, Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres đánh giá các nước ASEAN đã xây dựng những nền kinh tế năng động, kiên cường và đầy đa dạng trong gần 6 thập kỷ qua.

Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc nhận định ASEAN đại diện cho tiếng nói mạnh mẽ của hoà bình, đối thoại thẳng thắn, giải trừ vũ khí và không phổ biến vũ khí trên toàn cầu. Diễn đàn Tương lai ASEAN sẽ giúp khu vực phát triển bền vững và xác định mục tiêu cho quãng đường phía trước.

Đề cập đến Hội nghị Thượng đỉnh Tương lai vào tháng 9 tới, ông Antonio Guterres khẳng định đây sẽ là cơ hội để thế giới đoàn kết và chia sẻ giải pháp nhằm hình thành tương lai tốt đẹp và thịnh vượng hơn.

"Các nước ASEAN có vai trò then chốt trong bối cảnh đó và chúng tôi mong đợi nâng cao quan hệ đối tác với ASEAN lên tầm cao mới", Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc bày tỏ kỳ vọng.

Trước đó, trong phát biểu chào mừng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn cho biết, thời điểm ASEAN bước sang thập kỷ thứ sáu tồn tại và phát triển cũng là lúc Hiệp hội đang chuẩn bị bước vào một giai đoạn tăng trưởng mới sau khi hoàn thành việc thực hiện Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025.

Đồng thời, thế giới đang trải qua những thay đổi sâu sắc. Thế giới ngày nay sẽ rất khác trong 10 đến 15 năm tới.

Theo Bộ trưởng, chính bối cảnh toàn cầu và khu vực này đã thôi thúc Thủ tướng Phạm Minh Chính đưa ra tuyên bố về việc Việt Nam đăng cai Diễn đàn Tương lai ASEAN tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 43 tại Jakarta vào năm ngoái.

Bộ trưởng nhấn mạnh, Diễn đàn lần này hướng đến giải quyết những thách thức chung của khu vực, chẳng hạn như làm thế nào để duy trì vai trò trung tâm của ASEAN trước những thay đổi trong môi trường chiến lược, cách cân bằng những lợi ích đa dạng của các quốc gia thành viên, làm thế nào để đảm bảo sự hài hòa giữa đổi mới và bảo tồn các giá trị cốt lõi của ASEAN. 

ASEAN và các đối tác có thể làm gì để đảm bảo tăng trưởng nhanh và bền vững cũng như xây dựng một cộng đồng ASEAN luôn đặt người dân làm trung tâm.

Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn: Diễn đàn lần này hướng đến giải quyết những thách thức chung của khu vực - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Bằng cách tụ hội nhiều bên liên quan, bao gồm các nhà lãnh đạo, bộ trưởng, quan chức cấp cao, học giả, đại diện thanh niên và các tổ chức, diễn đàn hướng đến thúc đẩy trao đổi và thảo luận toàn diện, qua đó đưa ra ý tưởng và giải pháp có thể phục vụ nhu cầu của người dân một cách tốt nhất.

Do đó, Diễn đàn Tương lai ASEAN là sáng kiến cấp thiết nhằm tạo ra một nền tảng toàn diện hướng đến đối thoại thực chất và tìm ra giải pháp cho những vấn đề cấp bách và có tác động lớn đến tương lai của người dân ASEAN.

Người đứng đầu ngành Ngoại giao Việt Nam hy vọng Diễn đàn Tương lai ASEAN có thể đóng vai trò là kênh cung cấp các ý tưởng và sáng kiến cho quá trình hoàn thiện và thực hiện Tầm nhìn ASEAN 2045, đồng thời góp phần nâng cao tiếng nói của khu vực tại Hội nghị Thượng đỉnh Tương lai của Liên Hợp Quốc sắp tới vào tháng 9 năm nay và hơn thế nữa.

Sáng kiến sẽ là minh chứng cho sự tương hỗ giữa các nỗ lực chung khu vực và chương trình nghị sự toàn cầu, sự đóng góp tích cực của ASEAN trong nền quản trị toàn cầu và tái khẳng định cam kết của Hiệp hội là thành viên có trách nhiệm và chủ động của cộng đồng quốc tế.

Bộ trưởng kỳ vọng Diễn đàn Tương lai ASEAN sẽ trở thành Diễn đàn thường niên của ASEAN, bởi ASEAN và vì ASEAN, vì lợi ích của người dân ASEAN.

Với chủ đề "Xây dựng Cộng đồng ASEAN phát triển nhanh, bền vững, lấy người dân làm trung tâm", Bộ trưởng cho rằng, Diễn đàn sẽ thể hiện những mối quan tâm và khát vọng chung. Đối với một khu vực có dân số gần 700 triệu người, tất cả đều khao khát một tương lai tốt đẹp hơn, tăng trưởng bền vững phải là trọng tâm trong chiến lược phát triển. ASEAN phải cố gắng tạo ra một cộng đồng không chỉ thúc đẩy tiến bộ kinh tế mà còn bảo đảm rằng nguồn lợi từ tăng trưởng được chia sẻ một cách công bằng giữa tất cả các dân tộc.

Theo Bộ trưởng, khi tiến về phía trước, chúng ta hãy đón nhận các quan điểm và ý tưởng đa dạng được tổng hợp tại diễn đàn lần này. Thông qua các cuộc thảo luận cởi mở, toàn diện và hướng tới tương lai, chúng ta có thể khai thác trí tuệ tập thể của chính phủ, học giả, chuyên gia, doanh nghiệp, thanh niên và người dân để tạo ra các giải pháp và sáng kiến sáng tạo, hướng tới một ngày mai tươi sáng hơn.

Qua Diễn đàn, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn mong mỏi những bên tham gia nắm bắt cơ hội này để định hình một tương lai mà tất cả có thể tự hào - một tương lai mà mọi công dân ASEAN đều có thể được hưởng những lợi ích từ hòa bình, thịnh vượng và tiến bộ.