Quang cảnh Hội nghị. Ảnh Dương Ngọc - TTXVN

Nhiều chính sách mới về BHXH, BHYT

Khẳng định quyền được tham gia, minh bạch về tình trạng tham gia BHXH, BHYT của mỗi NLĐ ngày càng được quan tâm, quy định đồng bộ trong các văn bản pháp luật Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Phạm Lương Sơn cho biết, trong năm 2018, nhiều chính sách mới về BHXH, BHYT sẽ bắt đầu có hiệu lực. Một mặt sẽ mở rộng quyền lợi cho NLĐ tham gia vào hệ thống BHXH, đồng thời cũng tăng cường tính nghiêm minh của pháp luật về trách nhiệm tuân thủ nghĩa vụ này.

Thông tin những điểm mới trong thực hiện chính sách BHXH năm 2018, ông Đỗ Ngọc Thọ - Phó trưởng Ban Thực hiện chính sách BHXH (BHXH Việt Nam) cho biết, người làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 01 tháng đến dưới 03 tháng; Người lao động là công dân nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam có giấy phép lao động hoặc chứng chỉ hành nghề hoặc giấy phép hành nghề do cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp được tham gia BHXH bắt buộc theo quy định của Chính phủ.

Về tiền lương tháng đóng BHXH đối với người thực hiện chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định, Khoản 2 Điều 89 Luật BHXH năm 2014 quy định “Từ ngày 01 tháng 01 năm 2018 trở đi, tiền lương tháng đóng BHXH là mức lương, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác theo quy định của pháp luật về lao động”. Khoản 3 Điều 30 Thông tư số 59/TT-BLĐTBXH ngày 29/12/2015 của BLĐTBXH quy định các khoản bổ sung khác thực hiện theo điểm a khoản 3 Điều 4 Thông tư số 47/2015/TT-BLĐTBXH ngày 16/11/2015 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, gồm: Các khoản bổ sung xác định được mức tiền cụ thể cùng với mức lương thỏa thuận trong hợp đồng lao động và trả thường xuyên trong mỗi kỳ trả lương. Như vậy, các khoản bổ sung không xác định được mức tiền cụ thể cùng với mức lương thỏa thuận trong hợp đồng lao động, trả thường xuyên hoặc không thường xuyên trong mỗi kỳ trả lương gắn với quá trình làm việc, kết quả thực hiện công việc của người lao động (điểm b khoản 3 Điều 4) không là căn cứ để đóng BHXH.

Ông Đỗ Ngọc Thọ thông tin tại Hội nghị. Ảnh Dương Ngọc - TTXVN

Luật BHXH cũng quy định, cách tính tỷ lệ % hưởng lương hưu của NLĐ được điều chỉnh theo hướng cân bằng giữa mức đóng và mức hưởng. Đồng thời, NSNN cũng bắt đầu thực hiện hỗ trợ tiền đóng BHXH cho người tham gia BHXH tự nguyện. Cụ thể, hỗ trợ bằng 30% mức đóng BHXH (thu nhập đóng BHXH bằng chuẩn của mức chuẩn hộ nghèo) đối với người tham gia thuộc hộ nghèo; bằng 25% đối với người tham gia thuộc hộ cận nghèo; bằng 10% đối với các đối tượng khác.

Điều chỉnh tiền lương, thu nhập tháng đã đóng BHXH theo chỉ số giá tiêu dùng đối với người thực hiện chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định; người bắt đầu tham gia BHXH theo chế độ tiền lương do Nhà nước quy định từ ngày 01/01/2016 trở đi; người tham gia BHXH tự nguyện.

Trong lĩnh vực BHYT, việc mức lương cơ sở được điều chỉnh từ 1,3 triệu đồng/tháng lên 1,39 triệu đồng/tháng (từ 1/7/2018) sẽ dẫn tới quyền lợi của người tham gia BHYT cũng có một số điều chỉnh. Theo quy định hiện nay, người có thẻ BHYT đi KCB đúng quy định, có tổng chi phí một lần KCB thấp hơn 15% mức lương cơ sở sẽ không phải cùng chi trả. Do đó, mức tối đa không phải cùng chi trả của người bệnh BHYT sẽ nâng từ 190.000 đồng lên 208.500 dồng. Đồng thời, mức chi phí đồng chi trả đạt điều kiện "không cùng chi trả trong năm” của người tham gia BHYT liên tục 5 năm sẽ tăng từ 7,8 triệu đồng lên 8,37 triệu đồng. Với quy định "mức thanh toán tổng chi phí VTYT cho một lần sử dụng DVKT không vượt quá 45 tháng lương cơ sở", chi phí này cũng tăng từ 58,5 triệu đồng lên 62,55 triệu đồng.

Bên cạnh đó, quyết định số 6062/QĐ-BYT (29/12/2017) do Bộ Y tế ban hành quy định về phân tuyến chuyên môn kỹ thuật và xếp hạng tương đương đối với từng cơ sở KCB tư nhân, sẽ giúp cho hệ thống cơ sở y tế này thuận lợi hơn trong việc tham gia KCB BHYT, giúp người dân có thêm nhiều lựa chọn khi đi KCB BHYT.

Với việc Bộ Luật hình sự có hiệu lực từ 1/1/2018, nhiều vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT cũng được đưa vào xử lý trách nhiệm hình sự. Gồm: Điều 214 (Tội gian lận BHXH, BH thất nghiệp), Điều 215 (Tội gian lận BHYT) và Điều 216 (Tội trốn đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp cho NLĐ). Theo đó, hành vi trốn đóng BHXH có thể bị phạt tù cao nhất đến 7 năm, phạt tiền đến 1 tỷ đồng. Chiếm đoạt tiền BHXH, BH thất nghiệp có thể bị phạt tù đến 10 năm. Gian lận BH thất nghiệp có thể bị phạt tù 5 năm, phạt tiền đến 200 triệu đồng.

Người lao động chịu thiệt khi cầm cố sổ BHXH

Phản ánh thực trạng xảy ra tại BHXH một số địa phương như Phú Yên, Vĩnh Long, Đồng Nai, TP. Hồ Chí Minh, Đăk Nông… một số người lao động đem sổ BHXH đi cầm cố tại các hiệu cầm đồ, ngân hàng, sau đó đề nghị cơ quan BHXH cấp lại sổ BHXH mới, ông Chu Minh Tộ - Trưởng Ban Sổ - Thẻ (BHXH Việt Nam) khẳng định: Việc cầm số sổ BHXH sẽ ảnh hưởng rất lớn đến quyền lợi của người lao động, của người nhận sổ BHXH để cầm cố, ảnh hưởng đến cơ quan BHXH, doanh nghiệp có người tham gia BHXH.

Ông Chu Minh Tộ thông tin tại Hội nghị. Ảnh Dương Ngọc - TTXVN

Ông Chu Minh Tộ cho biết, Luật BHXH và các văn bản hướng dẫn không quy định việc cầm cố, thế chấp sổ BHXH và không quy định cấp lại sổ BHXH đối với trường hợp NLĐ đem sổ BHXH đi cầm cố, chỉ cấp lại sổ BHXH do bị hỏng, mất. Tại Khoản 3, Điều 19 Luật BHXH quy định: Người lao động có trách nhiệm bảo quản sổ BHXH. Tại Khoản 1, Điều 96 Luật BHXH quy định: Sổ BHXH được cấp cho từng người lao động để theo dõi việc đóng, hưởng các chế độ BHXH và là cơ sở để giải quyết các chế độ BHXH theo quy định của Luật này. Khoản 2, Điều 97 Luật BHXH quy định hồ sơ cấp lại sổ BHXH trong trường hợp người lao động bị hỏng, mất sổ BHXH (không quy định đối với trường hợp cầm cố sổ BHXH). Còn tại Điều 3, Quy định về mẫu sổ BHXH ban hành kèm theo Quyết định số 1035/QĐ-BHXH ngày 01/10/2015 của Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam quy định: Sổ BHXH được cấp cho người tham gia để theo dõi việc đóng, hưởng các chế độ BHXH, bảo hiểm thất nghiệp và là cơ sở để giải quyết các chế độ BHXH, bảo hiểm thất nghiệp theo quy định của pháp luật; Người tham gia được cấp và bảo quản một sổ BHXH duy nhất; Trường hợp sổ BHXH bị mất, hỏng phải thông báo với cơ quan BHXH để xem xét cấp lại.

Về những hệ lụy của việc cầm cố sổ BHXH, ông Chu Minh Tộ cho biết, việc người lao động mang sổ BHXH đi cầm cố được thực hiện theo thỏa thuận dân sự giữa người có sổ BHXH và người cầm cố sổ BHXH. Nếu người lao động mang sổ BHXH đi cầm cố, sau đó đề nghị cơ quan BHXH cấp lại sổ BHXH do bị mất, hỏng thì không thuộc đối tượng được cấp lại sổ BHXH theo quy định Quyết định số 1035/QĐ-BHXH ngày 01/10/2015 và Quyết định số 595/QĐ-BHXH ngày 14/4/2017 của Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam, vì vậy, cơ quan BHXH sẽ không cấp lại sổ BHXH đối với trường hợp này.

“Nếu NLĐ mang sổ BHXH đi cầm cố, sau đó đề nghị cơ quan BHXH cấp lại sổ BHXH với lý do bị mất, hỏng, nếu cơ quan BHXH phát hiện thì NLĐ sẽ bị phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng theo quy định tại Khoản 1, Điều 27 Nghị định số 95/2013/NĐ-CP ngày 22/8/2013 (Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực lao động, BHXH, đưa người lao độn Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng) về hành vi kê khai không đúng sự thật” – ông Chu Minh Tộ nói.

Còn đối với người, đơn vị nhận cầm cố sổ BHXH, pháp luật về BHXH không cho phép mua bán, chuyển nhượng thời gian người lao động tham gia BHXH. Điều này có nghĩa, chỉ người nào tham gia BHXH thì người đó hoặc thân nhân của họ mới được hưởng quyền lợi liên quan. Vì vậy, nếu người lao động cầm cố sổ BHXH, sau đó được cơ quan BHXH cấp lại sổ BHXH vì lý do bị mất sổ BHXH và đem sổ BHXH cấp lại đi giải quyết BHXH một lần, khi đó người cầm cố sổ BHXH sẽ không thể đem sổ BHXH nhận thế chấp đi giải quyết BHXH một lần mặc dù có giấy ủy quyền theo quy định của pháp luật. Trường hợp, người lao động tham gia BHXH nếu gặp rủi ro (trong thời gian chưa hưởng BHXH một lần mà qua đời) thì thân nhân của họ mới được hưởng chế độ tuất, người cầm cố sổ BHXH sẽ không được hưởng (quy định tại Điều 67, Điều 69 Luật BHXH).

Khi cơ quan BHXH giải quyết hưởng BHXH một lần phải kiểm tra, đối chiếu các yếu tố về nhân thân, số sổ BHXH, dữ liệu về quá trình đóng BHXH của người lao động đảm bảo không giải quyết hưởng trùng. Khi cơ quan BHXH quyết chế độ BHXH cho người lao động phải căn cứ trên dữ liệu về quá trình đóng BHXH của người lao động trên phần mềm nên chỉ giải quyết chế độ 1 lần, không thể giải quyết trùng lần nữa được./.