Để Quốc hội có cơ sở thẩm tra báo cáo của Chính phủ tại kỳ họp thứ 3 được tổ chức vào tháng 5 tới, chiều 17/3, tại Hà Nội, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội (Ủy ban) Bùi Sỹ Lợi đã chủ trì buổi làm việc với Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam (LĐLĐ), Kiểm toán Nhà nước để nghe báo cáo và giải trình về tình hình thực hiện chính sách, chế độ BHXH, quản lý và sử dụng quỹ BHXH năm 2016.

Toàn cảnh buổi làm việc.

Đại diện Tổng LĐLĐ Việt Nam báo cáo tại buổi làm việc, Phó Chủ tịch Mai Đức Chính cho biết, năm 2016 cũng là năm đầu tiên thực hiện Luật BHXH 2014, theo đó, Tổng LĐLĐ Việt Nam đã chủ động chỉ đạo các cấp Công đoàn tích cực triển khai các quy định của pháp luật; nâng cao vai trò, trách nhiệm của Công đoàn các cấp trong tuyên truyền, phố biến chính sách, pháp luật; tham gia thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thi hành pháp luật về BHXH; kiến nghị, tham gia xây dựng sửa đổi, bổ sung chính sách pháp luật về BHXH và khởi kiện ra Toà án đối với hành vi vi phạm pháp luật về BHXH gây ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của NLĐ;…

Phó Chủ tịch Mai Đức Chính cũng nhấn mạnh, qua kiểm tra, giám sát cho thấy công tác nắm bắt, thống kê chính xác số lượng NLĐ, người sử dụng lao động thuộc diện phải tham gia BHXH bắt buộc, BHXH tự nguyện, BHYT theo quy định của pháp luật còn gặp nhiều khó khăn và chưa kịp thời; tỷ lệ người tham gia BHXH tự nguyện còn thấp so với thực tế; việc thanh kiểm tra chuyên đề về BHXH chưa nhiều; việc xử phạt các đơn vị, DN vi phạm pháp luật BHXH chưa kịp thời và nghiêm minh...

“Tính tuân thủ pháp luật của nhiều doanh nghiệp (DN) trong công tác khai trình lao động tham gia BHXH theo quy định còn hạn chế. Đây chính là lý do khiến một bộ phận NLĐ thuộc diện bắt buộc tham gia chưa được tham gia BHXH, BH thất nghiệp”, ông Chính nhấn mạnh.
 

“Đến nay mới có 11 LĐLĐ tỉnh, thành phố nộp đơn đến Toà án các cấp để khởi kiện 74 DN nợ BHXH”, Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam Mai Đức Chính cho biết.

Đặc biệt, Phó Chủ tịch Mai Đức Chính cũng cho biết, tình trạng DN chưa tuân thủ đầy đủ, đúng quy định của pháp luật về BHXH đang diễn ra phổ biến, trong đó nổi bật là tình trạng nợ đóng, chậm đóng BHXH. Kết quả giám sát liên ngành tại Hà Nội, Tp.Hồ Chí Minh và Bình Dương cho thấy, số tiền nợ BHXH của các DN lên tới gần 6.000 tỷ đồng; có 6/9 DN thường xuyên chậm đóng (khoảng 1-3 tháng) với tổng số tiền chậm đóng và nợ đóng của các DN là gần 15 tỷ đồng. Sau giám sát, Đoàn Giám sát liên ngành đã đưa ra 60 kiến nghị với các DN và cơ quan chức năng để nâng cao hiệu quả việc thực hiện các quy định của pháp luật về BHXH. Kết quả, đã có gần 11 tỷ đồng tiền DN nợ BHXH được khắc phục.

Về công tác khởi kiện các hành vi vi phạm pháp luật BHXH,Phó Chủ tịch Mai Đức Chính cho biết, để đảm bảo thực hiện tốt công tác này, Tổng LĐLĐ Việt Nam đã phối hợp với BHXH Việt Nam triển khai thực hiện Quy chế phối hợp về trao đổi, cung cấp thông tin, tài liệu trong việc khởi kiện ra Tòa án; ký kết Chương trình phối hợp công tác giai đoạn 2016-2020 với Tòa án nhân dân tối cao; ban hành hướng dẫn quy trình khởi kiện;… Theo đó, trong năm 2016, LĐLĐ các tỉnh đã nhận 1.150 hồ sơ đơn vị nợ BHXH từ cơ quan BHXH để tiến hành khởi kiện. Tuy nhiên, đến nay mới có 11 LĐLĐ tỉnh, thành phố nộp đơn đến Toà án các cấp để khởi kiện 74 DN nợ BHXH.

Bên cạnh đó, các cấp công đoàn đã gửi thông báo khởi kiện và nhắc nhở các DN thực hiện nghĩa vụ đóng số tiền BHXH đang nợ. Qua đó, đã có một số DN khắc phục được số tiền nợ với cơ quan BHXH (đơn cử như: Nam Định- 1,2 tỷ đồng; Đồng Nai- 1,5 tỷ đồng; Đà Nẵng- 4,3 tỷ đồng; Lai Châu mới thu được 172 triệu đồng; Gia Lai- 400 triệu đồng;...). Đặc biệt, tại Bình Dương, ngoài việc ban hành các văn bản đôn đốc, nhắc nhở DN trả nợ BHXH, LĐLĐ tỉnh còn chỉ đạo Công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở theo dõi sát sao tình hình này, nên đến nay,các DN đã truy nộp được trên 21 tỷ đồng tiền nợ BHXH với cơ quan BHXH.

Tuy nhiên, Phó Chủ tịch Mai Đức Chính cũng cho biết, việc Công đoàn các cấp khởi kiện các tranh chấp lao động nói chung và tranh chấp về BHXH nói riêng còn gặp nhiều khó khăn do các quy định của Bộ luật Lao động, Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Công đoàn, Luật BHXH chưa đồng bộ. Hiện nay, Tổng LĐLĐ Việt Nam đang chuẩn bị nội dung cuộc họp với lãnh đạo Tòa án nhân dân tối cao, Ủy ban Tư pháp, Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội, Bộ Tư pháp, Bộ LĐ-TB&XH, BHXH Việt Nam để sớm đưa ra các giải pháp tháo gỡ vấn đề này, ông Chính chia sẻ.

Báo cáo của Kiểm toán Nhà nước cũng cho thấy, tình trạng nợ đóng, chậm đóng BHXH vẫn xảy ra ở hầu hết các tỉnh, thành phố và ngày càng gia tăng, trong đó tập trung chủ yếu ở các DN ngoài quốc doanh. Theo Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Vũ Văn Họa thì nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng nợ đóng BHXH là do: nhận thức về trách nhiệm và quyền lợi trong việc tham gia BHXH bắt buộc cho NLĐ của người sử dụng lao động còn hạn chế, nhất là đối với khu vực ngoài Nhà nước; người sử dụng lao động cố tình không đóng BHXH hoặc chỉ đóng cho một số NLĐ trong bộ khung quản lý của đơn vị để giảm chi phí sản xuất, kinh doanh; mặt khác, tại một số tỉnh Tây Bắc, NLĐ có trình độ văn hóa thấp, phong tục tập quán, thói quen lạc hậu, hầu hết chưa am hiểu chính sách BHXH nên dễ bị người sử dụng lao động lợi dụng, trốn đóng BHXH; trong khi đó, tại một số địa phương, các Sở, ban, ngành lại chưa quan tâm đế việc chỉ đạo đôn đốc thu hồi nợ và phát triển đối tượng tham gia BHXH, còn xem đó là trách nhiệm của riêng cơ quan BHXH;...

Tại buổi làm việc, trước những vướng mắc, hạn chế trên, đồng nhất với kiến nghị, đề xuất của Tổng LĐLĐ Việt Nam và Kiểm toán Nhà nước, nhiều đại biểu cũng đã kiến nghị Tòa án nhân dân tối cao sớm có hướng dẫn các cấp Toà án về việc giải quyết những vụ kiện liên quan đến BHXH, nhất là có giải pháp tháo gỡ khó khăn trong việc thực hiện quy định khởi kiện đòi nợ BHXH. Đồng thời, kiến nghị HĐND các tỉnh, thành phố cần đưa chỉ tiêu mở rộng diện bao phủ BHXH, BH thất nghiệp vào kế hoạch phát triển hàng năm và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm của địa phương, trên cơ sở đó giao kế hoạch phát triển đối tượng cụ thể cho các quận, huyện…
 

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Bùi Sỹ Lợi phát biểu kết luận buổi làm việc.

Kết luận buổi làm việc, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Bùi Sỹ Lợi đã đề nghị các địa phương cần phải đưa chỉ tiêu mở rộng diện bao phủ BHXH, BH thất nghiệp vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương; đồng thời phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền chính sách, pháp luật về BHXH, BH thất nghiệp; tăng cường hơn nữa công tác phối hợp giữa các Sở, ban, ngành trong việc triển khai, thực hiện chính sách BHXH, BH thất nghiệp. Đặc biệt, về giải pháp cho vấn đề khởi kiện về BHXH, ông Lợi cũng đề nghị Tòa án nhân dân tối cao cần có giải pháp tháo gỡ, hướng dẫn Tòa án các cấp, giúp các cấp Công đoàn thực hiện chức năng khởi kiện được hiệu quả, nhằm bảo vệ quyền lợi an sinh chính đáng của NLĐ./. 

 

PV