Tham dự Hội thảo có Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Trần Đình Liệu; nguyên Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Phạm Minh Huân; đại diện các đơn vị liên quan thuộc hai ngành; đại diện Bộ Ngoại giao, Tổng LĐLĐ Việt Nam; Sở LĐ-TB&XH và BHXH 11 tỉnh, thành phố khu vực phía Bắc, các hiệp hội DN nước ngoài, BQL các KCN và NLĐ.

Phó Tổng Giám đốc Trần Đình Liệu phát biểu tại Hội thảo

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Trần Đình Liệu khẳng định, việc xây dựng Nghị định về thực hiện BHXH bắt buộc đối với NLĐ là công dân nước ngoài tại Việt Nam là cần thiết trong bối cảnh nước ta ngày càng hội nhập sâu rộng; phù hợp với thông lệ quốc tế và quy định của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO). BHXH bắt buộc đối với NLĐ nước ngoài đã được quy định cụ thể trong Luật BHXH 2014, nhằm đảm bảo bình đẳng, an sinh cho NLĐ nước ngoài tại Việt Nam; cũng như làm căn cứ trong các thoả thuận song phương, đa phương để quyền lợi, chế độ BHXH của NLĐ tại các nước được thực hiện thống nhất, tương đồng.

“Tuy nhiên, việc xây dựng Nghị định này đang gặp nhiều vướng mắc như việc thống nhất mức đóng, mức hưởng chế độ BHXH giữa các nước; liên thông dữ liệu giữa các quốc gia; việc chuyển đổi tiền tệ; quy định về thuế… Do đó, thông qua Hội thảo, Tổ soạn thảo mong muốn lắng nghe ý kiến đóng góp, phản biện từ các đơn vị quản lý, đơn vị thực hiện chính sách, DN và NLĐ để giúp hoàn thiện Nghị định trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt”- Phó Tổng Giám đốc Trần Đình Liệu chia sẻ.

Ông Trần Hải Nam- Phó Vụ trưởng Vụ BHXH (Bộ LĐ-TB&XH) cũng cho biết, trong xu thế hội nhập, lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam đang tăng nhanh trong những năm qua, từ 12.602 lao động nước ngoài năm 2004 đến nay đã tăng lên gần 84.000 người. Hầu hết NLĐ nước ngoài làm việc tại Việt Nam có trình độ, tay nghề cao; được cấp phép lao động. Vì vậy, việc nghiên cứu xây dựng, ban hành Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật BHXH về BHXH bắt buộc đối với NLĐ là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam là cần thiết.

Cũng theo ông Nam, Khoản 2, Điều 2 Luật BHXH 2014 đã quy định: “NLĐ là công dân nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam có giấy phép lao động hoặc chứng chỉ hành nghề hoặc giấy phép hành nghề do cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp được tham gia BHXH bắt buộc theo quy định của Chính phủ”. Do đó, dự thảo Nghị định do Bộ LĐ-TB&XH soạn thảo, đề xuất đối tượng là NLĐ nước ngoài làm việc tại Việt Nam tham gia BHXH bắt buộc sẽ được thực hiện với cả 5 chế độ gồm: Ốm đau, thai sản, TNLĐ-BNN, hưu trí và tử tuất.

Đại diện Hiệp hội DN Nhật Bản đóng góp ý kiến

Đóng góp vào dự thảo, ông Hiroshi KaraShima- Chủ tịch Hiệp hội DN Nhật Bản tại Việt Nam cho rằng, cần làm rõ đối tượng lao động được áp dụng của Nghị định này, cùng những đối tượng được loại trừ tham gia BHXH bắt buộc. Bên cạnh đó, để thực hiện Nghị định này, Việt Nam cần có những hiệp định song phương về chính sách BHXH với các quốc gia khác để NLĐ nước ngoài làm việc tại Việt Nam không phải đóng BHXH hai lần ở cả hai nước…

Theo đại diện một số DN, hầu hết NLĐ nước ngoài đều mong muốn được tham gia BHXH. Tuy nhiên, do đặc thù công việc ngắn hạn, thường làm theo các dự án, nên NLĐ nước ngoài mong muốn được tham gia các chế độ ngắn hạn như ốm đau, thai sản, TNLĐ-BNN. Bên cạnh đó, sau khi hết hợp đồng, họ phải về nước ngay lập tức, nên việc giải quyết chế độ BHXH có được kịp thời hay không và họ có được chọn hưởng loại tiền theo mong muốn không? Một số ý kiến cũng cho rằng, trong dự thảo Nghị định còn nhiều từ ngữ có nhiều cách hiểu, khiến các DN khó giải thích cho NLĐ…

Ông Phạm Thanh Du- Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính- Kế toán (BHXH Việt Nam) cho rằng, việc thực hiện BHXH bắt buộc với NLĐ là công dân nước ngoài có thể phát sinh nhiều khó khăn, vướng mắc cần tháo gỡ như trong việc chi trả, ban hành mẫu sổ BHXH, mẫu hồ sơ, giấy tờ bằng tiếng Anh và các ngôn ngữ khác... Những vấn đề này đòi hỏi cán bộ ngành BHXH cũng như các cơ quan chức năng cần đầu tư nâng cao trình độ ngoại ngữ, ứng dụng CNTT và liên thông dữ liệu với các nước…

Ông Phạm Minh Huân- nguyên Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH nhận định, việc thực hiện BHXH bắt buộc với NLĐ nước ngoài là một xu thế chung, đáp ứng yêu cầu thực tiễn; tuy nhiên việc thực hiện sẽ không hề dễ dàng. Do vậy, muốn làm được việc này, theo ông Huân, điều kiện cần là quy định luật pháp của quốc gia- điều này đã được quy định cụ thể trong Luật BHXH của nước ta; còn điều kiện đủ là phải có những hiệp định song phương về BHXH giữa nước ta và nước sở tại của NLĐ, để có thể quy đổi, thực hiện chính sách BHXH một cách liên thông, tương đồng, bình đẳng. Đây là vấn đề tốn nhiều thời gian và công sức, nếu không làm được thì bản thân NLĐ sẽ không mặn mà tuân thủ, khiến cho việc thực hiện gặp rất nhiều khó khăn.

Đồng quan điểm, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Trần Đình Liệu cũng nhấn mạnh, dự thảo Nghị định cần xây dựng lại theo kiểu hiệp định song phương về BHXH giữa Việt Nam và các nước; trên cơ sở có đi có lại, bảo vệ quyền lợi NLĐ của cả hai nước. theo đó, NLĐ phải được đóng- hưởng theo mức lương ở nước sở tại; đảm bảo tính tương đồng về mức đóng, tỉ lệ hưởng, cộng nối thời gian công tác. Bên cạnh đó, dự thảo Nghị định cũng phải tính đến vấn đề pháp luật thuế, bảo vệ quyền con người...