Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn - Trưởng Ban Tổ chức Diễn đàn phát biểu.

Hệ thống pháp luật ngày càng đồng bộ, thống nhất

Phát biểu khai mạc, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh: Xây dựng pháp luật luôn là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt của Quốc hội. Gần 80 năm qua, hệ thống pháp luật nước ta ngày càng hoàn thiện, đồng bộ, thống nhất hơn, tạo nền tảng quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường quốc phòng - an ninh và nâng cao đời sống Nhân dân.

Diễn đàn lần này được tổ chức trong thời điểm Quốc hội khóa XV chuẩn bị tổng kết nhiệm kỳ - là dịp để nhìn nhận khách quan, toàn diện công tác lập pháp; đồng thời định hướng các nhiệm vụ, giải pháp đáp ứng yêu cầu mới của đất nước. Chủ tịch Quốc hội nêu rõ: Kế thừa thành tựu lập pháp của các nhiệm kỳ trước, Quốc hội khóa XV tiếp tục đổi mới mạnh mẽ tư duy, phương pháp, thể hiện rõ vai trò “đi trước một bước” về thể chế.

Trong nhiệm kỳ, Quốc hội đã xây dựng và trình Bộ Chính trị Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật cả nhiệm kỳ - lần đầu tiên được ban hành; sửa đổi Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; ban hành Nghị quyết số 197 về đổi mới quy trình xây dựng - tổ chức thi hành pháp luật. Nhiều đạo luật quan trọng được thông qua, góp phần tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quyền và lợi ích của Nhân dân. Trước diễn biến phức tạp của đại dịch Covid-19 và những tình huống cấp bách khác, Quốc hội đã ban hành các cơ chế đặc thù, cho phép điều chỉnh một số quy định khác luật để đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Điều này thể hiện tinh thần đổi mới, sáng tạo và sự đồng hành cùng Chính phủ, chính quyền địa phương và Nhân dân.

Chủ tịch Quốc hội cũng đánh giá cao sự gắn kết giữa lập pháp và giám sát trong nhiệm kỳ. Lần đầu tiên Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức Diễn đàn về giám sát; nhiều phiên giải trình, hội thảo khoa học được tổ chức để kịp thời tháo gỡ vướng mắc, đưa chính sách đi vào cuộc sống.

Tuy vậy, bên cạnh những kết quả đạt được, Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ: Một số quy định pháp luật vẫn chưa theo kịp thực tiễn; tính dự báo còn hạn chế; một số chính sách chậm đi vào cuộc sống; còn tình trạng nợ văn bản hướng dẫn; phân cấp, phân quyền có nơi chưa rõ ràng; và nhiều “điểm nghẽn” về đất đai, thị trường vốn, lao động kỹ năng cao… cần được tháo gỡ.

Nhắc lại yêu cầu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Hội nghị Trung ương 14, Chủ tịch Quốc hội đề nghị phải tập trung khắc phục những tồn tại này, nhất là trong hoàn thiện thể chế và truyền thông chính sách.

Nhấn mạnh, mọi đạo luật đều phải xuất phát từ lợi ích quốc gia - dân tộc và nguyện vọng chính đáng của Nhân dân, lấy quyền, lợi ích của Nhân dân làm trung tâm, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn bày tỏ tin tưởng Diễn đàn sẽ nhận được nhiều ý kiến tâm huyết, trách nhiệm của các chuyên gia, nhà khoa học và đại biểu Quốc hội. Những đóng góp này sẽ góp phần quan trọng vào việc tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng công tác lập pháp; hoàn thiện thể chế, pháp luật để đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Đổi mới, sáng tạo trong hoàn thiện thể chế pháp luật

Trình bày đề dẫn tại Diễn đàn, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng nêu rõ: Nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV diễn ra trong giai đoạn đất nước phải đối mặt với những thách thức chưa từng có - từ đại dịch, thiên tai, biến đổi khí hậu đến biến động toàn cầu. Trong bối cảnh đó, Quốc hội đã giữ vững vai trò là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, đổi mới phương thức hoạt động, nắm bắt cơ hội phát triển, đồng hành cùng Chính phủ, đưa đất nước vượt qua khó khăn.

Toàn cảnh Diễn đàn.

Công tác lập pháp nhiệm kỳ này ghi nhận nhiều điểm nhấn: đổi mới tư duy, đổi mới cách tiếp cận, tăng tính chuyên nghiệp, số lượng lớn luật và nghị quyết được thông qua; tinh thần “kiến tạo - đồng hành - lắng nghe” được thể hiện xuyên suốt.

Tuy nhiên, để đáp ứng yêu cầu mới của giai đoạn phát triển, Chủ nhiệm Hoàng Thanh Tùng cho rằng cần tiếp tục đổi mới mạnh mẽ hơn nữa. Ông gợi mở sáu trọng tâm cần được thảo luận và ưu tiên hoàn thiện: Đổi mới tư duy lập pháp theo hướng kiến tạo, chủ động, dẫn dắt phát triển; chấp nhận rủi ro có kiểm soát để mở rộng không gian đổi mới sáng tạo. Hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường hiện đại, thích ứng với chuyển đổi số, kinh tế xanh, mô hình kinh tế mới. Vận hành hiệu quả mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền theo phương châm “địa phương quyết - địa phương làm - địa phương chịu trách nhiệm”. Hoàn thiện pháp luật bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong kỷ nguyên số. Hoàn thiện pháp luật về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, kiểm soát quyền lực, củng cố niềm tin của xã hội. Hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật, đổi mới quy trình xây dựng, ban hành luật và phương thức làm việc của các cơ quan.

Tại Diễn đàn, nhiều tham luận đã phân tích sâu sắc vai trò của thể chế và pháp luật trong phát triển đất nước. Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tú trình bày tham luận về đổi mới cấu trúc hệ thống pháp luật gắn với định hướng lập pháp nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI. Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi phân tích yêu cầu hoàn thiện pháp luật kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa để tạo lợi thế cạnh tranh, thu hút nguồn lực. Đại diện lãnh đạo UBND TP Đà Nẵng nêu kinh nghiệm thực tiễn trong phân cấp, phân quyền trong mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Quốc Dũng nhấn mạnh: Chính phủ luôn coi thể chế là khâu đột phá và ưu tiên hàng đầu. Nhờ đổi mới thể chế, đất nước duy trì ổn định và phát triển trong bối cảnh nhiều khó khăn. Ông đánh giá cao việc Quốc hội tổ chức Diễn đàn - một không gian đối thoại chính sách cởi mở, phản ánh tinh thần đồng hành giữa Quốc hội, Chính phủ, cộng đồng doanh nghiệp và Nhân dân.

Phát biểu bế mạc, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đánh giá cao chất lượng và tính đa chiều của các tham luận. Theo ông, Diễn đàn đã cung cấp nhiều thông tin phong phú, sâu sắc, phản ánh trách nhiệm và tâm huyết của đại biểu Quốc hội, các nhà khoa học và chuyên gia.

Những trao đổi tại Diễn đàn là nguồn thông tin quan trọng cho công tác tổng kết nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, đồng thời là cơ sở giá trị để chuẩn bị định hướng lập pháp nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI và đổi mới hoạt động xây dựng pháp luật trong thời gian tới. Ngay sau Diễn đàn, Ban Tổ chức sẽ xây dựng báo cáo tổng thuật, gửi Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan Trung ương, địa phương, phục vụ việc tổng kết nhiệm kỳ, xây dựng chương trình lập pháp và hoạch định chính sách trong thời gian tới./.